نام: پرویز شهریاری
تولد: ۲ آذر ۱۳۰۵ - کرمان
درگذشت: ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱- تهران
شهرت: ریاضیدان، مترجم، روزنامه‌نگار
پرویز شهریاری: "جهانی که در آن انسان باشد ولی ریاضیات نباشد قابل تصور نیست."
پرویز شهریاری در بیست‌وپنج سالگی
پرویز شهریاری (۲ آذر ۱۳۰۵، کرمان - ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱، تهران) ریاضیدان، مترجم، روزنامه‌نگار، فعال سیاسی ایرانی از چهره‌های ماندگار در زمینه‌ی دانش و آموزش ایران است.
پدرش دهقان‌زاده‌ای بود که روی زمین‌های اربابی کارگری می‌کرد. پس از مرگ پدر، مسئولیت خانواده به‌دوش مادرش (گلستان شهریاری) بود. این خانواده از لایه‌های درآمدی پایین جامعه بودند و دوران کودکی شهریاری دوران سختی از نظر معیشتی بود.
به گفته خودش: «وقتی پدرم مرد، وضع ما بد بود، بدترم شد. به نحوی که گاهی در تمام روز یک تکه نان گیرمان نمی آمد تا بخوریم. مادر با هزار زحمت و کاری که می کرد، ما را اداره می کرد. من و هرمز برادرم چون کمی بزرگ تر بودیم، قادر بودیم که کمی کمکش کنیم. در واقع انواع کارها را انجام دادیم، از بنایی گرفته تا خشت مالی و هزار کار دیگر تا بتوانیم کمک خرج خانواده باشیم.»
پرویز شهریاری (ایستاده سمت راست) به همراه مادرش گلستان شهریاری
و برادرانش سهراب و هرمز
او تا سال سوم دبیرستان را در دبیرستان ایرانشهر در شهر کرمان گذراند و وارد دانشسرای مقدماتی کرمان شد. در خرداد ۱۳۲۳ دانش‌آموخته شد و برای ادامه تحصیل به تهران آمد.
در تهران در سال ۱۳۳۲ در رشتهٔ ریاضی در دانشکدهٔ علوم دانشگاه تهران و دانشسرای عالی (دانشگاه تربیت معلم تهران کنونی) دانش‌آموخته شد. یک سال در شیراز آموزگار بود. در ۱۳۳۳ به تهران آمد. آن روزها در دبیرستان اندیشه و دبیرستانهای وابسته به گروه فرهنگی خوارزمی آموزش می‌داد. در دانشکدهٔ فنی دانشگاه تهران، در کلاسهای روزانه و شبانهٔ دانشگاه تربیت معلم و در اراک در مدرسهٔ عالی علوم اراک هم آموزگار بود.
شهریاری در دوران پرتنش سیاسی دههٔ ۲۰ به مبارزهٔ سیاسی روی آورد و در جریان چپ و مارکسیستی به فعالیت می‌پرداخت. در ۱۳۲۴ در نوزده‌سالگی به عضویت حزب توده ایران پذیرفته شد. پس از ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ و سوءقصد به جان محمدرضا پهلوی موجی از دستگیری آغاز شد و در فروردین ۱۳۲۸ شهریاری که عضو حوزه‌یی به مسئولیت احسان طبری بود، برای نخستین بار بازداشت شد و به زندان افتاد و پس از آن بارها در دوران محمدرضا پهلوی و جمهوری اسلامی به زندان افتاد. زبان روسی را در زندان فرا گرفت و دست به تألیف و ترجمه زد. تاریخ حساب تانون را در زندان ترجمه کرد. استاد پرویز شهریاری در فیلم مستند فانوس گلستان که در اوایل دهه هشتاد خورشیدی درباره او ساختند، گفته بود: «همیشه در زندگی خودم در بیم و امید به سر میبردم همیشه حتی حالا نمیتوانم خودم را آزاد به معنی واقعی احساس کنم و همیشه حس میکنم که کسی یا چیزی دارد مرا میپاید.»
دانشمند عدالتخواه " استاد پرویز شهریاری " سرانجام در ۸۶ سالگی و در ساعت ۴:۳۰ دقیقه بامداد روز جمعه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱ به علت مشکل تنفسی در بیمارستان جم تهران زندگی را بدرود گفت و در عصر همان روز در آرامگاه قصر فیروزه زرتشتیان واقع در شرق تهران در حضور جمعی از دوستدارانش به خاک سپرده شد.
فعالیت‌ها:
انتشار نشریاتی چون اندیشه ما، وهومن و چیستا، آشتی با ریاضیات (بعدها: آشنایی با ریاضیات) و سردبیری دانشمند (مجله(
تأسیس دبیرستانهای «خوارزمی (۱۳۳۹)»، «مرجان (۱۳۴۰)» و «مدرسه عالی اراک (۱۳۳۵(»
تالیف کتابهای ریاضی در فاصله ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۲ و هم‌زمان با آن تالیف و ترجمه صدها کتاب، در تاریخ و آموزش ریاضیات
انتشار ماهنامه «اندیشه ما»
انتشار اولین کتاب «جنبش مزدک و مزدکیان»
تهیه یک دوره کتاب درسی ریاضی دوره اول دبیرستان
سردبیری هفته نامه «وهومن» تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲
شروع به کار در دبیرستان «اندیشه» از مهر ۱۳۳۸
راه‌اندازی اولین کلاس کنکور در ایران با نام گروه فرهنگی خوارزمی
تأسیس دبیرستان پسرانه خوارزمی
تأسیس دبیرستان دخترانه مرجان
تاسیس و ثبت بنیاد فرهنگی پرویز شهریاری در مرداد ۱۳۸۴ به شمارهٔ ۱۸۵۳۲ در ادارهٔ ثبت شرکتها و مؤسسات غیر تجاری تهران
نشریهٔ سخن علمی
نشریهٔ «سخن علمی» از سال ۱۳۴۱ منتشر شد و پرویز شهریاری سردبیر این نشریه بود. دربارهٔ این نشریه و سرنوشت آن استاد پرویز شهریاری می‌نویسد: «این نشریه هشت سال پیاپی منتشر شد: در سال اول ۶ شماره و در ۷سال بعد، هر سال ۱۲ شماره. روی هم ۹۰ شماره. در بهمن ۱۳۴۸ بلایی نازل شد. در یکی از شعبه‌های سازمان امنیت مرا خواستند. برایم چای آوردند و بسیار با محبت صحبت می‌کردند و در خواست کوچکی داشتند. مجلهٔ سخن علمی را به ما (یعنی سازمان امنیت) واگذار کنید. ما همچنان خانلری و تو را به عنوان صاحب امتیاز و سردبیر در مجله اعلام می‌کنیم، ولی شما هیچ دخالتی در آن نخواهید داشت. به هر کدام از شماها (دکتر خانلری و من)، ماهیانه پنج هزار تومان می‌دهیم؛ این قرار هم باید همین جا دفن شود. من به ظاهر مخالفتی نکردم، ولی گفتم، اجازه بدهید سال هشتم را تمام کنیم، آن وقت خدمت می‌رسم و مجله را تحویل می‌دهم. شمارهٔ ۱۲ نشریه تا فروردین ۱۳۴۹ طول کشید و در آن یادداشتی به صورت یک برگ رنگی گذاشتم که این، آخرین شماره‌است. به ظاهر سازمان امنیت چند مجله را به همین صورت در دست گرفته بود. بعد از پخش مجله، آقای دکنر خانلری مرا خواست و جریان را جویا شد. به او گفتم، چه پیش آمده‌است ... ولی اکنون با کاغذی که لای مجله گذاشته و پخش کرده‌ام، گمان میکنم مسأله منتفی شده باشد و در واقع هم بعد از آن خبری نشد. برای اینکه ارزش پنج هزار تومان را در آن زمان بفهمید، باید یادآوری کنم که من از همهٔ کارهایی که می‌کردم، روی هم ماهیانه، کمتر از آن درآمدداشتم، مجلهٔ سخن علمی هم اشتراکی برابر ۲۵۰ ریال برای ۱۲ شماره داشت.»
از راست به چپ پرویز شهریاری، احمد آرام و باقر امامی تالار شرکت نفت،
بزرگداشت بیست و پنجمین سال انتشار مجلهٔ سخن.
افتخارات
- 1345، نشان درجه یک علمی.
- 1380، دریافت نشان افتخار ملی از سوی انجمن آثار و مفاخر ملی ایران
- 1381، دکترای افتخاری ریاضیات از دانشگاه کرمان
- 1384، برگزیده مراسم چهره‌های ماندگار در رشتهٔ آموزش ریاضیات
- 1387، برترین ریاضیدان زنده ایران از سوی انجمن ریاضیات ایران
دریافت نشان درجهٔ یک علمی از وزیر آموزش و پرورش وقت دکتر خانلری (1345)
آثار:
تاریخ، فلسفه، کاربرد و آموزش ریاضیات
دانشنامه ریاضی ایران
تاریخ حساب، رنه تاتون، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول ۱۳۲۹، ترجمه.
ریاضیات در شرق، انتشارات خوارزمی، ۱۳۵۲، ترجمه.
سرگذشت آنالیز ریاضی، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۴، ترجمه.
ریاضیات کار بسته، انتشارات هدهد، ۱۳۶۰، ترجمه.
لباچفسکی و هندسه نااقلیدسی، انتشارات توکا،۱۳۶۰، تالیف.
پویایی ریاضیات، انتشارات پویش، ۱۳۶۰، ترجمه.
اواریست گالوا،(رمانی بر اساس زندگی اواریست گالوا) لئوپولد انیفلد، چاپ اول ۱۳۶۴ انتشارات هدهد، چاپ دوم ۱۳۷۳ نشر بردار، ترجمه.
من ریاضی دانم، نوربرت وینر، انتشارات فاطمی، چاپ اول ۱۳۶۴، ترجمه.
آفرینندگان ریاضیات عالی، ل. س. فریمان، انتشارات فردوسی، چاپ اول ۱۳۶۳، ترجمه.
خوارزمی و انفورماتیک، شرکت داده‌پردازی ایران، ۱۳۷۰، تالیف.
خلاقیت ریاضی، جورج پولیا، انتشارات فاطمی، ۱۳۷۳، چاپ چهارم، ترجمه.
عالی جناب چکمه (گوشه‌ای از تاریخ ریاضیات)، انتشارات پژوهنده، چاپ اول ۱۳۷۸، چاپ دوم ۱۳۸۴، تالیف.
سرگذشت ریاضیات، نشر مهاجر، چاپ اول ۱۳۷۸، تالیف.
لگاریتم (تاریخ استدلالی لگاریتم)، گ. ک. استاپو، انتشارات خوارزمی، چاپ اول ۱۳۴۸.
هندسه در گذشته و حال، انتشارات امیرکبیر، سالهای پنجاه، ترجمه.
غیاث الدین جمشید کاشانی ریاضی دان ایرانی، انتشارات فنی ایران، ۱۳۷۸، تالیف.
جوهر، روش و کارآیی ریاضیات، ۳ جلد، انتشارات فنی ایران، ۱۳۸۰، ترجمه.
مسئله‌های تاریخی ریاضیات *، و. د. چیستیاکوف، نشر نی، ترجمه.
فلسفه، اخلاق و ریاضیات، انتشارات پژوهنده، چاپ نخست ۱۳۸۰، ترجمه و تالیف.
خلاقیت در ریاضیات و مهندسی، انتشارات پژوهنده، چاپ اول ۱۳۸۰، تألیف و ترجمه.
ریاضیات و هنر، انتشارات پروهنده، چاپ نخست ۱۳۸۱، ترجمه و تألیف.
آموزش ریاضی، نشر مهاجر، چاپ اول ۱۳۸۴، ترجمه و تألیف.
گاهنامه ریاضی، شامل شرح حال و نظر ریاضی دانان، انتشارات مهاجر، ۱۳۸۰، تالیف.
شما هم می‌توانید در درس ریاضی خود موفق باشید، انتشارات مدرسه، چاپ اول ۱۳۷۸، چاپ دوم ۱۳۸۰، تألیف.
نگاهی به تاریخ ریاضیات در ایران، شرکت انتشارت علمی و فرهنگی، چاپ نخست بهار ۱۳۸۵، تألیف.
کتابهای درسی
دوره کتابهای درسی ریاضی سه سال اول دبیرستان (نظام قدیم)، شامل دو جلد حساب (برای سالهای اول و سوم)، دو جلد جبر (سالهای دوم و سوم)، و سه جلد هندسه (سالهای اول و دوم و سوم)، کلاله خاور، ۱۳۳۵-۱۳۳۷، تالیف
دوره کامل ریاضیات دبیرستانی و کتابهای مسائل مربوط به آن (با همکاری آقایان امامی، ازگمی، بهنیا، شیخ رضایی)؛ انتشارات علمی و سپس امیر کبیر، در فاصله سالهای ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۴، تالیف.
ریاضیات ۵ سال اول دبیرستان، و ۳ سال راهنمایی تحصیلی (با همکاری آقای شمس‌آوری)، سالهای ۱۳۴۵-۱۳۵۱، تالیف
جبر سال سوم رشته ریاضی فیزیک (با همکاری آقای امامی)، ۱۳۵۲، تالیف.
آموزش مبحث یا شاخه‌ای از ریاضیات.
روش مختصات، ل. س. پونتریاگین، نشر پژواک کیوان، چاپ اول پاییز ۱۳۸۲، ترجمه.
مثلثات مستقیم‌الخط و کروی، س. ای. نووسلو، چاپ چهارم ۱۳۷۸ نشر دانش امروز، ترجمه.
روشهای جبر، دو جلد، چاپ اول، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۴۴، تالیف.
اعداد اول *، امیل بورل، انتشارات امیر کبیر، چاپ اول ۱۳۴۴، چاپ سوم ۱۳۸۱، ترجمه.
جبر از آغاز تا پایان (خودآموز)، واویلف/ملنیکف/آلکس نیک/پاسی چنکو، انتشارات تهران، چاپ اول ۱۳۶۹، چاپ دوم زمستان ۱۳۷۱، ترجمه..
تقارن در جبر، و. گ. بالتیانسکی/ن. یا. ویلنکین، انتشارات امیرکبیر، چاپ مرداد ۱۳۴۷، ترجمه.
هندسهٔ غیراقلیدسی، نشر اندیشه، چاپ سوم اردیبهشت ۱۳۵۲، ترجمه.
ورودی به نظریهٔ مجموعه ها، ژ. بروئر، انتشارات پویش، چاپ اول ۱۳۵۹، ترجمه.
استقراءِ ریاضی، نوشتهٔ سومینسکی و گولووینا و یاگلوم، انتشارات خوارزمی، چاپ اول خرداد ماه ۱۳۴۸، چاپ دوم آذر ماه ۱۳۶۵، چاپ سوم آبان ماه ۱۳۷۷.
نظریهٔ مجموعه ها، واتسلاو سرپینسکی، انتشارات خوارزمی، چاپ اول ۱۳۵۰، چاپ سوم مهرماه ۱۳۶۴، ترجمه.
نامساویها، پاول پترویچ کارو کین، انتشارات خوارزمی، ۱۳۵۰، ترجمه.
اشتباه استدلال‌های هندسی، انتشارات خوارزمی، ۱۳۵۰، ترجمه.
ورودی به منطق ریاضی، انتشارات خوارزمی، ۱۳۵۴، ترجمه.
انعکاس، انتشارات خوارزمی، ۱۳۵۱، ترجمه.
نظریهٔ ساختمان‌های هندسی، آگوست آدلر، انتشارات فردوس، چاپ اول ۱۳۶۹، ترجمه.
هندسه پرگار، انتشارات دانشجو، سالهای شصت، ترجمه.
عبارتهای متقارن در جبر مقدماتی، رز نشر، سالهای شصت، تالیف.
قدر مطلق در حوزه عددهای حقیقی، رز نشر، سالهای شصت، تالیف.
آنالیز برداری و نظریه میدان، انتشارات فاطمی، سالهای شصت، ترجمه.
قضیهٔ مستقیم و قضیهٔ معکوس، ا. س. گراوشتین، نشر نی، چاپ اول ۱۳۷۵، ترجمه.
تابعهای متناوب، رز نشر ۱۳۶۸، تالیف.
بخش درست عدد [x]، رز نشر ۱۳۶۸، نشر مهاجر ۱۳۷۸، تالیف.
روش استقرای ریاضی، رز نشر، ۱۳۶۸، تالیف.
ورودی به نظریه آنالیز ترکیبی، رز نشر، ۱۳۶۸، تالیف.
بسط دو جمله‌ای با نمای طبیعی، رز نشر، ۱۳۶۸، تالیف.
تربیع دایره و غیر جبری بودن عدد پی، رز نشر،۱۳۶۸، تالیف.
ورودی به نظریه احتمال، رز نشر، ۱۳۶۸، تالیف.
آنالیز ریاضی، رز نشر، ۱۳۶۸، ترجمه.
لگاریتم، گ. استاکوف، انتشارات خوارزمی، سالهای پنجاه، ترجمه.
آنالیز ریاضی، ۳ جلد (با همکاری باقر امامی)، انتشارات فردوس، ۱۳۶۸، ترجمه.
قضیهٔ فرما ، م. م. پوستنیکوف، نشر نی، چاپ اول ۱۳۷۹، ترجمه.
بنیان‌های هندسه، و. ای. کوستین، نشر مهاجر، چاپ اول ۱۳۸۱، ترجمه.
آنالیز برداری، آ. آ. گولدفاین، انتشارات فاطمی، چاپ اول ۱۳۶۴، چاپ دوم ۱۳۶۸، ترجمه.
ریاضیات به زبان ساده.
بازی با بی نهایت، روزا پتر، چاپ اول ۱۳۵۶ انتشارات توکا، چاپ دوم ۱۳۶۳ انتشارات فردوسی، ترجمه.
منحنیها در فضا، دونووان جونسون، انتشارات چاپار، چاپ اول ۲۵۳۶، ترجمه.
دستگاه‌های محدود ریاضیات، انتشارات چاپار، ۲۵۳۴، ترجمه.
داستان مجموعه ها، ن. ی. ویلنکین، انتشارات توکا، چاپ اول ۱۳۵۵، چاپ دوم شهریورماه ۱۳۵۷، ترجمه.
داستان‌های ریاضی، انتشارات توکا، سالهای شصت، ترجمه.
روش مختصاتی و هندسهٔ چهار بعدی، ی. م. گلفاند/ا. گ. گلاگوله وا/آ. آ. کیریلوف، انتشارات خوارزمی، ۱۳۵۶، ترجمه.
مسیر ریاضیات جدید، و. و. سایر، رز نشر/سازمان چاپ و نشر مشهد، چاپ دوم بهار ۱۳۶۹، ترجمه.
مسائل ریاضی
مهم‌ترین مسأله‌ها و قضیه‌های ریاضی، شکلیارسکی/چنتسوف/یاگلوم، انتشارات مجید/انتشارات فردوس، چاپ دوم ۱۳۷۴، ترجمهٔ پرویز شهریاری و ابراهیم عادل.
مسأله‌های دشوار ریاضی، کنسانتین شاخنو، انتشارات فردوس، چاپ سوم ۱۳۷۴، ترجمه.
مسابقه‌ها، کنکورها و المپیادهای ریاضی، انتشارات جاودان خرد، چاپ اول ۱۳۷۲، تألیف.
گزیدهٔ مسأله‌های تازه و بکر مقدماتی ریاضیات، و. پلاتونف/ک. ر. لیوک/و. زارتسکی/ن. مدتلسکی/ل. توتایف، نشر پژواک کیوان، چاپ اول ۱۳۸۲، ترجمه.
مسائل مسابقات ریاضی، وا. س. کوشچنکو، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم ۱۳۶۵، ترجمه.
روشهای مثلثات (با همکاری آقای فیروز نیا)، انتشارات خوارزمی، سالهای پنجاه، تالیف.
تمرینها و مسائل آنالیز ریاضی، ب.ب.دمیدوویچ، انتشارات امیرکبیر، چاپ ششم ۱۳۸۲، ترجمه.
مساله‌های ریاضی، آسان ولی...، انتشارات توکا، ۱۳۵۴، ترجمه.
مساله‌های المپیادهای مجارستان، انتشارات دانشجو، سالهای شصت، ترجمه.
دربارهٔ حد، آ. آ. کیریلوف انتشارات آزاده، ۱۳۶۳، ترجمه.
تئوری اعداد(۲۵۰ مسألهٔ حساب)، نوشتهٔ واتسلاو سرپینسکی، انتشارات خوارزمی، چاپ اول آبان ماه ۱۳۴۹، چاپ دوم شهریور ماه ۱۳۶۹، چاپ سوم تیر ماه ۱۳۷۷.
مساله‌های المپیادهای آمریکا،(با همکاری آقای عادل)، نشر بردار،۱۳۶۸، ترجمه.
المپیاد ریاضی لنینگراد (از سال ۱۹۶۱ به بعد)، د. و. فومین، چاپ اول انتشارات اینشتین ۱۳۷۴، چاپ دوم نشر گستره ۱۳۷۹، ترجمه.
المپیادهای بین الملی (با همکاری آقای عادل)، انتشارات فاطمی، ۱۳۶۸، ترجمه و تالیف.
مساله‌های المپیادهای ریاضی در کشورهای مختلف، انتشارات فردوس، ۱۳۶۸، ترجمه.
آمادگی برای المپیادهای ریاضی، انتشارات فاطمی، ۱۳۶۹، ترجمه.
مساله با حل (با همکاری اقایان امامی. حریرچی)، سالهای چهل، تالیف و ترجمه.
دوره اختصاصی جبر مقدماتی، سالهای چهل، انتشارات امیرکبیر، ترجمه.
مسائل امتحانی جبر چهارم دبیرستانهای کشور با حل، انتشارات امیر کبیر،۱۳۴۴، تالیف.
مسائل امتحانی جبر پنجم دبیرستانهای کشور با حل، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۴۴، تالیف.
تست حساب استدلالی (با همکاری آقایان امامی و قوام زاده)، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۴۳، تالیف
مسائل جبر و راهنمای حل آنها برای کلاسهای کنکور (با همکاری آقای امامی)، انتشارات امیر کبیر، سالهای چهل، تالیف
مسائل مثلثات و راهنمای حل آنها برای داوطلبان کنکور (با همکاری آقای امامی)، انتشارات امیر کبیر، سالهای چهل، تالیف.
مسائل هندسه و راهنمای حل آنها برای داوطلبان کنکور (با همکاری آقای ازگمی)، انتشارات امیر کبیر، سالهای چهل، تالیف.
تستهای ریاضیات (با همکاری آقای تقوی)، انتشارات امیر کبیر، سالهای پنجاه، تالیف.
تئوری اعداد (با همکاری آقای قوام زاده)، انتشارات امیر کبیر، سالهای پنجاه، تالیف.
حل مسائل آنالیز (با همکاری آقایان امامی و عصار)، انتشارات دانشگاه تهران، سالهای پنجاه، تالیف.
تست ریاضیات (با همکاری آقایان امامی و قوام زاده)، انتشارات امیرکبیر،۱۳۵۰، ترجمه.
مساله‌های ریاضیات عمومی با حل (با همکاری آقای امامی)، انتشارات امیر کبیر،۱۳۵۳، تالیف.
مساله‌های کنکور شوروی، انتشارات پویش، ۱۳۶۱، ترجمه.
مسائل مسابقات ریاضی شوروی، انتشارات امیرکبیر، ترجمه.
سرگرمی در ریاضیات.
سرگرمیهای هندسه، ی. ای. پرلمان، انتشارات خوارزمی، ترجمه.
سرگرمیهای جبر، ی. ای. پرلمان، انتشارات امیرکبیر، ترجمه.
سرگرمیهای ریاضی، ی. ای. پرلمان، ترجمه.
۱۷۵ مسألهٔ منطقی ، دی یر دبیزام/یانوش هرتسگ، نشر نی، چاپ اول ۱۳۶۶، چاپ دوم ۱۳۷۴، ترجمه.
سرگرمیهای توپولوژی (توپولوژی عمومی) ، استفن بار، نشر نی، چاپ دوم ۱۳۷۴، ترجمه.
در پی فیثاغورث، ش. النسکی، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم ۱۳۸۴، ترجمه.
در قلمرو ریاضیات، آ. پ. دوموریاد، انتشارات امیر کبیر، چاپ اول ۱۳۴۸، چاپ دوم ۱۳۶۳، ترجمه.
رمان یا فیزیک یا تاریخِ نجوم یا غیره
باد و باران زاهاریا استانکو (رمان دو جلدی)
کتابی در باره کتاب، سرگی له‌وو
داستان‌های علمی، مارک تواین/ ایزاک آسیموف...، انتشارات فردوسی، چاپ اول خرداد ۱۳۶۱، ترجمه.
علم، جامعه و انسان، جلد یک و دو، انتشارات هدهد، چاپ اولِ جلد دوم خرداد ۱۳۶۰، ترجمه و تألیف.
آواریست گالوا، لئوپولد اینفلد، انتشارات هدهد، چاپ اول ۱۳۶۰، ترجمه
یک روز زندگی پسرک قبطی، ماتیو، انتشارات توکا، ترجمه.
اخلاق و انسان، الگانا تانونا کروتووا، انتشارات فردوسی، چاپ دوم ۱۳۶۱، ترجمه.
نظریهٔ نسبیت در مسئله‌ها و تمرینها، الکسی نیکلایه ویچ مالینین، نشر نی، چاپ دوم ۱۳۷۴، ترجمه.
در جستجوی هماهنگی، اُلِگ موروز، نشر مهاجر، چاپ اول ۱۳۸۲، ترجمه.
پرویز شهریاری در ونکوور - ۱۹۹۴
سالشمار زندگی استاد پرویز شهریاری (تا سال 1380)
1305 – 2 آذر ، تولد . شهر کرمان در محله ی ِ دولت خانه . نام پدر : شهریار ، دهقان روزمزد و نام مادر : گلستان ، هر دو زرتشتی مذهب .
1311 – مهرماه . آغاز تحصیل در دبستان کاویانی .
1317 – زمستان . درگذشت پدر به دلیل تجویز داروی اشتباه .
1318 – اول دبیرستان . دبیرستان ایرانشهر .
1321 – ورود به دانشسرای مقدماتی کرمان .
1323 – خرداد . فراغت از تحصیل در دانشسرای مقدماتی کرمان .
- شهریور . ورود به تهران .
- مهر . ورود به کلاس مقدماتی دانشکده ی ِ ادبیات برای گرفتن دیپلم .
1324 – مهر . ورود به دانشکده ی ِ علوم ، رشته ی ِ ریاضی . تدریس در کلاسهای شبانه . تدریس در دبستان کاخ ، میدان رشدیه
- اسفند . آغاز فعالیت سیاسی .
1325 – تا سال 1327 ف عضو هیئت تحریریه ی ِ روزنامه ی ِ قیام ایران .
1326 – تابستان . تدریس در آموزشگاه ها و دبیرستان ( فیروز بهرام ) و حدود یک ماه کار در راه آهن برای تامین مخارج زندگی
- انتشار ماهنامه ی ِ اندیشه یِ ما که تا 12 شماره منتشر شد .
1327 – انتشار اولین کتاب ( جنبش مزدک و مزدکیان )
1328 – فروردین . اولین بازداشت به جرم دگر اندیشی برای مدت 3 ماه و محروم ماندن از شرکت در امتحان نهایی .
- آذرماه . دومین بازداشت از سر کلاس دانشکده ی ِ علوم به دلیل داشتن روزنامه که 3 سال تا آذر 31 در زندان بودند : 3 ماه در زندان موقت شهربانی و بقیه در زندان قصر .
1329 – تهیه ی ِ یک دوره کتاب درسی ریاضی دوره ی ِ اول دبیرستان .
1331 – آذر . به علت تاخیر نخست با ثبت نام ایشان مخالفت می شود که با اعتراض دانشجویان و اعتصاب آنها ، ثبت نام می شوند ، ادامه ی ِ تحصیل در دانشکده ی ِ علوم .
- تا 28 مرداد 32 . سردبیری هفته نامه ی ِ ( وهومن ) . انتشار حدود 40 شماره .
- چاپ اولین ترجمه که در زندان صورت گرفت : ( تاریخ حساب رنه تاتون ) ، مترجم در زندان بوده است .
1332 – خرداد . گرفتن لیسانس در رشته ی ِ ریاضی دانشکده ی ِ علوم و گرفتن لیسانس از دانشسرای عالی .
- مهر تا خرداد 1333 . طبق حکم آموزش و پرورش ، تدریس در دبیرستان های شیراز .
1333 – اردی بهشت . پیدا شدن کتاب های روسی در خانه به تفتیش فرماندار نظامی و 10 روز زندان در شیراز .
- خرداد . به علت تحت تعقیب بودن بدون دریافت حقوق 2 ماه آخر ، نقل مکان از شیراز به تهران .
1334 – یازدهم تیر . ازدواج با خانم ( زمرد بهی زاده ) .
1335 – 9 خرداد . تولد اولین فرزند : به نام شهریار .
- زندگی مخفیانه تا آذر 35 . تدریس در یک دبیرستان و آموزشگاه شبانه با نام مستعار ( احمدی ) .
- آذر ماه . بازداشت خانوادگی با زن و فرزند و زندانی شدن 40 روزه در خانه ای در نارمک . پس از 40 روز آزاد شدن زن و فرزند و انتقال خود ایشان به زندان پادگان قصر ، 18 روز شکنجه در حمام قدیم و انتقال به انفرادی و پس از یک ماه ، انتقال به زندان عمومی قصر .
1336 – فروردین . انتقال به زندان قزل قلعه تا فروردین 1337 ، آزاد شدن با قید کفالت .
- تیرماه . تولد دومین فرزند : مرجان .
1337 – مهرماه . کار در دبیرستان های ابن سینا ، مهر جردن و نوباوگان ضرابی به صورت حق التدریسی .
1338 – مهرماه . شروع به کار در دبیرستان اندیشه .
1339 – تابستان . راه اندازی اولین کلاس کنکور در ایران با نام گروه فرهنگی خوارزمی در خیابان دانشگاه .
- مهرماه . تاسیس دبیرستان پسرانه ی ِ خوارزمی .
1340 – 20 اردی بهشت . تولد سومین فرزند : مژده .
- مهرماه . تاسیس دبیرستان دخترانه ی ِ مرجان .
1342 و 43 – تدریس در دانشکده ی ِ فنی دانشگاه تهران و دانشسرای عالی ( روزانه و شبانه )
- پاییز . راه اندازی انتشارات خوارزمی با شرکت حدود 170 معلم ، با عنوان رییس هیات مدیره . اولین اعضای هیات مدیره ی ی انتشارات خوارزمی : منوچهر بزرگمهر ، نجف دریابندری ، دکتر مهدی سمسار و ...
- تا سال 1349 به مدت 8 سال . انتشار 90 شماره از مجله ی ِ سخن علمی و فنی .
1344 – تابستان . فوت مرجان در8 سالگی در اثر تصادف با اتومبیل .
1345 – 25 خرداد . تولد چهارمین فرزند : شروین .
1346 تا 1354 – سرپرست دفتر ترویج علوم وزارت آموزش عالی . انتشار نشریه ای به نام ( مسایل دانشگاهی ) که برای استادان تهیه می شد .
1350 – تاسیس گروه فرهنگی مرجان با شرکت حدود 700 دبیر .
1353 – تاسیس انتشارات توکا با کمک 10 نفر از دوستان .
- تاسیس مدرسه ی ِ عالی علوم اراک با کمک دکتر عبدالکریم قریب و دکتر حسین گل گلاب .
-تا سال 1356 . هفته ای یک روز تدریس در مدرسه ی ِ عالی علوم اراک .
1354 – 5 تیرماه . تولد پنجمین فرزند : توکا .
- آذرماه . زندانی شدن در کمیته ی ِ مشترک به مدت 45 روز به دلیل کمک به یک دانشجوی اهوازی .
- تا سال 1362 . مسوول نشریه های جانبی دانشگاه آزاد .
1356 تا اسفند 1371 – انتشار 70 شماره از مجله ی ِ آشتی با ریاضیات و آشنایی با ریاضیات .
1357 و 1358 – انتشار 7 شماره از نشریه ی ِ آشنایی با دانش .
1360 – شهریور. سردبیری نشریه ی ِ چیستا که انتشار آن ادامه دارد.
1362 – 8 اردی بهشت . بازداشت مجدد و اعزام به زندان 3000 ( کمیته ی ِ مشترک سابق ) تا آخر تیرماه 1363.
1374 – فروردین . در بیست و ششمین کنفرانس ریاضی کشور در کرمان از ایشان با عنوان پیشکسوت ریاضی، تجلیل شد.
1376 – در اولین کنفرانس آموزشی در اصفهان از ایشان، تجلیل شد.
1378 – فروردین. سخنرانی در سومین گردهمایی شکوفه های ریاضی در دانشکده ی ِ علوم ریاضی دانشگاه شهید بهشتی و تجلیل از استاد.
1379 – انتشار ماهنامه ی ِ دانش و مردم از اول فروردین 1379.
- به مناسبت سال جهانی ریاضیات در مراکز مختلف به عنوان پیشکسوت از ایشان، تجلیل شد.
چند سخن از استاد فقد، پرویز شهریاری:
- زندگی یعنی تلاش برای بهتر شدن روابط اجتماعی و انسانی، زندگی یعنی مبارزه در راه زدودن رنج و اندوه هزار ساله ی ِ آدمی، زندگی یعنی از بین بردن آنچه شایسته ی ِ نام انسان نیست و رهاندن انسان از قید بردگی و اسارت، زندگی یعنی تلاش برای حذف کارهای سیاه ... ، زندگی یعنی تلاش برای شکستن طلسم ناتوانی های انسان، فرو ریختن حصارها و تنگناهای انسان امروزی...
- ریاضیات از این سبب که از طبیعت الهام می گیرد به دانش های تجربی نزدیک است، و از این سبب که با تخیل و احساس درونی و ذهنی، سر و کار دارد، به هنر نزدیک می شود، و شاید به تقریب بتوان گفت که ریاضیات، پلی است که هنر را به دانش مربوط می کند. ریاضیات در جلوه ی ِ واقعی خود، همچون هنر، زیبا، شوق انگیز و شخصی است و همچون دانش های تجربی، زندگی ساز، آموزنده و تکامل دهنده است. هنر، با روح و احساس و درون آدمی سرو کار دارد و دانش های تجربی با طبیعت و جامعه و بیرون انسان ... و ریاضیات با هر دو . ... دانشمند، به نامتناهی بودن جهان هستی می اندیشد و هنرمند، به ابدیت زمان ... و ریاضیدان، به هردو.
- آدم های تک بعدی، نه خودشان زندگی شایسته ای دارند و نه می توانند معلم زندگی دیگران باشند ... ریاضی دان نه تنها، باید با هنر و ادبیات، آشنا باشد، بلکه باید به این آفریده های زیبای روح انسانی، عشق بورزد ... و نه تنها هنر و ادبیات! ریاضی دان باید به تاریخ، فلسفه، علوم اجتماعی و ... علاقمند باشد، موسیقی را دوست داشته باشد و از شعر خوب هم، لذت ببرد ...
«من در تمام زندگی خود در جست‌وجوی راستی‌ها، برلب پرتگاه حرکت کرده‌ام.۱/۱/۱۳۸۲»
منبع: دانشنامه فارسی ویکی پدیا