يکشنبه ۲۲ مهر ۱۴۰۳
سه شنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۳ 12157 0 5

بیوگرافی مختصری از ریاضیدان، تقویم نگار و پژوهشگر برجسته ایرانی، استاد احمد بی رشک

زندگینامه ریاضیدانان: احمد بیرشک

استاد احمد بیرشک

نام: احمد بیرشک (Ahmad Birashk)
تولد: ۴ بهمن ۱۲۸۵، باجگیران
درگذشت: ۱۴ فروردین ۱۳۸۱ (۹۵ سال)، تهران
ملیت: ایرانی
شهرت: ریاضیدان، تقویم نگار، پژوهشگر تاریخ علم و مدرسه
دلیل شهرت: تصحیح تقویم ایرانی

 
زندگینامه:
احمد بیرشك، فرزند محمد در سال 1285 در تهران زاده شد. تحصیلات اولیه را نزد پدر خویش فراگرفت، سپس در سال 1296 به مشهد عزیمت كرد و در مدرسه احمدیه مشغول تحصیل شد. در سال 1300 به تهران آمد و در مدرسه آلیانس فرانسه به تحصیل ادامه داد و فرانسه را به نیكی فراگرفت و از همان ابتدا به ترجمه كتاب‌های فرانسوی مشغول شد. پس از فراغت از تحصیل مدتی رئیس اداره استخدام شهرستان‌ها در كارگزینی وزارت فرهنگ و مدتی رئیس كارگزینی دانشگاه و بانی و معلم گروه فرهنگی هدف بود. استاد بیرشك تاكنون كارهای تحقیقاتی و فرهنگی بسیاری را به انجام رسانده است و آثار او در دسترس عموم قرار دارد. از سال 1360 تا 1371 مسئولیت زندگینامۀ علمی دانشوران در شركت انتشارات علمی و فرهنگی به عهده ایشان بود. سپس به كار ویراستاری كتابهای دانشگاهی و غیردانشگاهی پرداخت، در حال حاضر نیز رئیس بنیاد دانشنامۀ بزرگ فارسی است. كتاب "زندگینامه علمی دانشوران" ترجمه احمد بیرشك، در دوره پانزدهم كتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان كتاب سال برگزیده شد.

اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی:
دوران تحصیل و كودكی احمد بیرشك به دلیل ماموریت‌های پی در پی پدر، دوران پرتلاطمی در زندگی او بوده است. به همین دلیل تحصیلات مقدماتی ایشان پیوسته و منظم نبود.

تحصیلات رسمی و حرفه ای:
احمد بیرشك در 7 الی 8 سالگی نزد پدر خود به آموختن زبان فارسی از كتاب گلستان فارسی و پس از آن زبان فرانسوی پرداخت. در 1296 به مشهد رفته و در مدرسه احمدیه این شهر مشغول تحصیل شد و پس از گذشت سه ماه بنا به تشخیص مدیر مدرسه (میرزا حسین خانزاده) از كلاس چهارم به كلاس پنجم ارتقاء یافت. مرحله دوم تحصیلات ایشان به سال 1300 آن هم در مدرسه آلیانس فرانسه تهران بود، لیكن مجدداً به علت نبوغ و استعداد وافر پس از گذراندن یك دوره امتحانات، بنا به تشخیص «مسیو مرل» مدیر مدرسه به كلاس ششم و مجدداً دو الی سه ماه پس از آن به كلاس سوم و دوم یعنی كلاس ما قبل آخر ارتقاء یافت. استاد در سال 1306 به تهران بازگشت. در این سال وی تحصیل در كلاس سوم متوسطه را با موفقیت به پایان برد و بلافاصله در تابستان 1307 شخصاً اقدام به مطالعه كتاب‌های كلاس چهارم و در پایان همان سال توفیق ورود به كلاس پنجم را پیدا نمود. سال پنجم تحصیل استاد در مدرسه شرف بود كه مجدداً در تابستان كلاس ششم را خواند. استاد بیرشك پس از پایان دوره متوسطه، در مهر 1308 وارد دارالمعلمین شد و در رشته ریاضیات تحصیلات خود را ادامه داد. در سالهای 1330 و 1340 چند ماه در انگلستان و آمریكا به مطالعه در روشهای آموزش و پرورش گذراند.

خاطرات و وقایع تحصیل :
احمد بیرشك یاد می‌كند از روزی كه زبان فرانسه را تازه آموخته بود، او می‌گوید: «در همان سال‌های 1292-1293، آنوقت‌ها چند تا لغت یاد گرفته بودم گوشه طاقچه كتاب فرانسه‌ای بود كه تصمیم گرفتم آن را ترجمه كنم. رفتم كتاب را آوردم و شروع كردم به ترجمه چهار، پنج سطر اولش. در سطر دوم از «كور سوپریور» (بالاترین كلاس) صحبت می‌كرد. من می‌دانستم كه «كور» با املاء دیگر یعنی حیاط، «سوپریور» هم یعنی عالی، بنابراین ترجمه كردم: حیاط عالی. البته بعد از اینكه سه، چهار سطر جلو رفتم متوقف شدم. نكته جالب اینكه من در چنین سنی تصمیم داشتم كتاب ترجمه كنم.»
 
احمد بیرشك به دلیل هوش و استعداد قابل توجهش، بعضی از كلاس‌ها را جهشی و به سرعت طی نمود. بیرشك از دوره ابتدایی خود چنین تعریف می‌كند: «بعد از اینكه سه ماه در كلاس چهارم بودم به پدرم گفتم: آقاجان این كلاس برای من كم است، من اینهایی را كه می‌گویند می‌دانم. شب كه آقای مدیر به خانه ما آمد پدرم گفت: آقای مدیر! احمد خان می‌گوید این كلاس برای من كم است. [آقای مدیر] گفت: خوب امتحانش می‌كنیم، اگر بلد بود می‌بریم كلاس پنجم. بنابراین بعد از سه چهار ماه از كلاس چهارم به كلاس پنجم رفتم.» بیرشك دوره تحصیل در مدرسه آلیانس را نیز به همین ترتیب طی نمود. او در این مدرسه از «مسیو مرل» مدیر مدرسه كه فرد بداخلاقی بود تقاضا نمود وی را از كلاس هفتم به كلاس ششم منتقل نماید، مسیو مرل از جسارت بیرشك در بیان خواسته خود خوشش آمد و از طریق آزمون، او را به كلاس ششم ارتقاء داد. این روال در دوره‌های بعدی یعنی پنجم، چهارم، سوم و دوم كه كلاس‌های ماقبل آخر بودند برای او تكرار شد. سال تحصیلی 1306-1307 برای بیرشك سال بسیار سختی بود، زیرا از ثبت نام در مقطع متوسطه بازمانده بود؛ او تنها امید خود را در ثبت نام در مدرسه شرف می‌دید، به محض مراجعه به آن مدرسه با جواب منفی مدیر مدرسه مواجه شد، اما اصرار او باعث شد كه مدیر نام او را بپرسد، بیرشك پس از معرفی نمودن خود توانست مدیر را قانع نماید و بدین ترتیب در آن مدرسه ادامه تحصیل داد. اینكه چرا مدیر مدرسه با شنیدن نام بیرشك، كه به قول او یك «آدم دهاتی» بود از او ثبت نام نمود معمایی بود كه بیرشك بعدها به آن پی برد. استاد در این باره می‌گوید: «... در آن ایام در سال سوم، دبیرستان‌های تهران به دنبال این بودند كه شاگرد اول تحویل بدهند، مرحوم ذوقی و مرحوم مهران هم برای خاطر دانش‌آموزی به نام عبدالرسول دبیر كه می‌خواستند شاگرد اول مدرسه‌شان بشود، دنبال این امتحانات بودند و اسامی شاگرد اول‌ها را شناسایی می‌كردند، من هم كه كاری نداشتم به این كارها آمده و امتحان داده بودم، نه كسی بود كه حامی من باشد و نه من احتیاج به حمایت داشتم، بعد اینها رفته بودند و دیده بودند كه عبدالرسول دبیر با معدل 15/87 شاگرد اول شده، ولی دو تا 15/87 هست: یكی عبدالرسول دبیر و یكی هم كسی به نام احمد بیرشك؛ این را به خاطر سپرده بودند. این بود كه گره از كار بنده گشوده شد ...». در مقطع تحصیلی دانشسرای عالی، معلمی به نام «كابرئیل یارئیر»، به آنها مكانیك درس می‌داد؛ این شخص به دلیل آنكه از نظر علمی در سطح پایینی قرار داشت، شیوه تدریس را رعایت نمی‌نمود و گاه در درس ریاضی، فیزیك تدریس می‌كرد. استاد بیرشك از این كلاس خاطره‌ای به یاد دارد كه بسیار شنیدنی است: «یك روز من قطعه كاغذی را روی میز گذاشتم و روی آن محاوره بین دو دانشجو را نگاشتم: - آیا اینكه به ما تعلیم می‌شود ریاضی است؟ - نه، مسلماً فیزیك است. - اما ما كه دانشجوی ریاضی هستیم! - بله، اما استاد ما خیلی فیزیكدان است.» معلم كاغذ را از بیرشك گرفت و بلافاصله شروع به تدریس ریاضی نمود، در امتحان سال آخر با مشخص شدن نتایج، بیرشك متوجه شد كه نفر دوم كلاس شده است، زیرا نمره ریاضی هشترودی 20 شده بود و نمره او 14. بیرشك وقتی دلیل امر را از معلم ریاضی خود پرسید، او در جواب گفت: «آیا موضوع كاغذ را فراموش كرده‌اید؟»، و از جیب خود یادداشت بیرشك را بیرون آورد، بعدها «یارئیر» مشوق خوبی برای بیرشك گردید و او را تشویق به ادامه تحصیل در فرانسه نمود، او حتی پیشنهاد داد در صورت موافقت بیرشك، او را به وزیر آموزش و پرورش فرانسه و رئیس دارالمعلمین عالی (اكول تورمال) معرفی خواهد كرد، اما این امر میسر نگردید.

فعالیتهای ضمن تحصیل:
احمد بیرشك قبل از آغاز تحصیل در كلاس سوم متوسطه همواره به مطالعه می‌پرداخت، استاد خود در این باره چنین می‌گوید: «سرمایه بنده از نظر كتاب عبارت بود از یك «دیكسیونر پتی لاروس»، یك كتاب حساب «بازنان» كه كتاب بسیار خوبی بود، یك گرامر «كلودوژه» جلد سوم و كتاب معلم ایشان. بعد هم رفتم به یك كتابفروشی روبروی محلی كه الآن شهر و روستاست. در خیابان فردوسی، كتابفروشی مادام پازنئود، كتابفروشی فرانسوی. رفتم آنجا دو كتاب داستان خریدم و با این «زرادخانه» مهم! تو سر خودم می‌زدم و تو سر این كتاب‌ها، یعنی طلبه‌وار درس می‌خواندم، مطلب مشكل بود ولی آن قدر می‌خواندم تا بفهمم. »

استادان و مربیان:
احمد بیرشك در مورد آموزش‌های دوران كودكی خود چنین می‌گوید: «تحصیلاتم خیلی مرتب نبوده است. اولین و بزرگترین معلم من پدرم بود. او مرد خودساخته‌ای بود و فرزندانش را هم ساخت ... » مدیر مدرسه ابتدایی استاد، یعنی آقای میرزا عبدالحسین خان (بعدها سلطانزاده) نیزدر ارتقاء وی نقش به سزایی داشته است. تحصیلات ابتدایی و متوسطه استاد بیرشك معمولا به صورت خودآموزی و هر سه ماه یك كلاس بوده است، اما در دوره‌های كوتاه مدت از كلاس معلمانی بهره گرفته است كه از میان آنان می‌توان از افراد زیر نام برد: شیخ ابوالقاسم محمودی در دبستان المحمدیه مشهد، بدیع الزمان فروزانفر معلم فارسی كلاس پنجم دبیرستان، شیخ علی اكبر خدابنده (جانشین بدیع الزمان فروزانفر)، میرزا حسن خان مشاور (جانشین شیخ علی اكبر خدابنده، وی پیشكار ولیعهد در سوئیس شد)، سیدمصطفی خان طباطبایی (تحصیل كرده آلمان و پسر سیدمحمد طباطبایی از رهبران مشروطه)، معلم شیمی مصور الممالك، نقاش معروف، موسیو بونو معلم ادبیات فرانسه، موسیو پاریه معلم فیزیك (او در سفر بیرجند كشته شد. استاد در رثای او مقاله‌ای به زبان فرانسوی نوشت كه در ستاره جهانی چاپ شد، 1308)، حبیب الله مظفری معلم فرانسه. بیرشك در مورد استادان خود در دانشسرای عالی چنین می‌گوید: «استادانم در دانشسرای عالی عبارت بودند از شادروانان غلامحسین رهنما، دكتر شفق، فروزانفر، دكتر لویی لونگ، گابرییل یارئیر، استادان ریاضی و ژان اتییه استاد زبان ... دكتر لونگ در سه سال دانشسرای عالی، استاد شاخه‌های مختلف ریاضی بود. در نیمه دوم سال آخر گابرئیل یارئیر برای معلمی مكانیك استخدام شد. ... باری آقای یارئیر بسیار خوش هیكل، شیك، خوش لباس، حراف و زبان‌باز بود، اما در قسمت علمی چندان پرمایه نبود. در درس ریاضی اغلب به فیزیك گریز می‌زد و وقتی ایراد می‌گرفتیم می‌گفت: من خیلی فیزیكدان هستم.»

هم دوره ای ها و همکاران:
از همدوره‌ای‌های تحصیل احمد بیرشك می‌توان غلامحسین صدیقی را نام برد. وی در سال 1301 دركلاس چهارم مدرسه آلیانس فرانسه با وی آشنا گردید. وی همچنین در سه سال دانشسرای عالی با محسن هشترودی نیز همكلاس بود.

همسر و فرزندان:
احمد بیرشك در سال 1316 با دختر آقای فرزان ازدواج نمود. اولین فرزند استاد، یعنی خانم دكتر گیتی بیرشك در 27 خرداد ماه 1318 متولد شد. خانم دكتر مهشید بیرشك فرزند دوم ایشان در 19 فروردین 1322 متولد گردیدند، و آخرین فرزند استاد، دكتر بهروز بیرشك در 19 فروردین 1327 به دنیا آمد.

وقایع میانسالی:
با توجه به آنكه تجربه تاسیس مدارس به صورت فردی تجربه خوبی دربرنداشت، احمد بیرشك تصمیم به تاسیس مدارسی نمود كه به فرد متكی نباشد، انجام این كار مقارن بود با دوره رضا شاه؛ او را به شهربانی احضار كردند و در آنجا سرهنگ پارسا، رئیس اداره اماكن پس از بازرسی او را از انجام این كار برحذر داشت. این مسئله دو سه بار تكرار شد.

درگذشت:
احمد بیرشك سرانجام در عصر روز چهارشنبه ۱۴ فروردین سال ۱۳۸۱ در سن ۹۵ سالگی چشم از جهان فروبست.

مشاغل و سمت های مورد تصدی:
احمد بیرشك در 16 بهمن 1312 به خدمت وزارت «معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه» درآمد و به همین منظور برای تدریس ریاضی، فیزیك، علوم طبیعی و زبان از كلاس اول تا ششم متوسطه به ساری اعزام گردید. وی در این زمان مسئولیت امتحانات را نیز به عهده داشت . بیرشك با توصیه حسن فرزان رئیس كل كارگزینی وزارت معارف، به سمت ریاست استخدام شهرستان‌ها منصوب گردید و از همین سال (1314) تا سال 1320به عنوان مدیر سوم در مدیریت «جامعه لیسانسیه‌های دارالمعلمین عالی» به فعالیت پرداخت. در سال 1320 نیابت انجمن مدارس ایران به استاد بیرشك واگذار گردید، و در سال بعد با استقلال دانشگاه تهران، با اقدام دكتر سیاسی ـ وزیر معارف و رئیس دانشگاه تهران ـ به دانشگاه تهران منتقل و ریاست و كارگزینی آنجا را به عهده گرفت. در سال 1327 گروه فرهنگی هدف تاسیس و ریاست هیئت مدیره و مدیر عامل این مؤسسه گردید. با تعطیل شدن مدارس ملی در سال 1338 بیرشك «انجمن ملی مدارس هماهنگ» را با عضویت گروه‌های فرهنگی هدف، خوارزمی، ارامنه، زرتشیان تاسیس و خود ریاست آن را تا سال 1358 به عهده گرفت. بیرشك قبل از بازنشستگی در زمان وزارت دكتر خانلری (1341) معاونت وزارت فرهنگ را عهده‌دار بود، اما بعد از مدتی از این مقام استعفاء داد و در اواخر اردیبهشت 1342 بازنشسته شد. وی هجده ماه مسئولیت دانشنامۀ ایران و اسلام را در بنگاه ترجمه و نشر كتاب (سابق) برعهده داشت. از سال 1360 تا 1371 مسئولیت زندگینامۀ علمی دانشوران در شركت انتشارات علمی و فرهنگی به عهده ایشان بود. سپس به كار ویراستاری كتابهای دانشگاهی و غیردانشگاهی پرداخت، در حال حاضر نیز رئیس بنیاد دانشنامۀ بزرگ فارسی است.

فعالیتهای آموزشی:
احمد بیرشك خدمات آموزشی را از سال 1306 تا 1307 در مدرسه آلیانس تهران آغاز كرد، متعاقبا در ساری و مشهد مشغول تدریس شد. ریاست استخدام شهرستان‌ها در اداره آموزش و پرورش و تدریس در دبیرستان‌های سن لویی، معرفت و دارالفنون و تدریس در دانشكده هنرهای زیبا در رشته معماری و تدریس در دانشسرای عالی از دیگر خدمات ایشان است كه می‌توان به آن اشاره كرد.

مراکزی که فرد از بانیان آن به شمار می آید : از فعالیت‌های فرهنگی احمد بیرشك تاسیس مدارس علمی بوده است. دلیل عمده تشكیل چنین مدارسی توسط استاد این بود كه مدارسی مانند اقدسیه، تمدن، تدین، اسلام و ... كوتاه زمانی پس از تشكیل منحل می‌شدند. استاد كه از سال 1315 تا 1320 رئیس جامعه لیسانسیه‌های دانشسرای عالی بود، در سال 1315 فكر خود را با تنی چند از دوستان عضو جامعه یادشده در میان گذاشت و چون آن فكر را تایید كردند به منظور از قوه به فعل درآمدن فكر، نامه‌هایی برای تعداد زیادی از اعضای جامعه تهیه كرد كه به چاپ رسید و به صورت بخشنامه برای آنان فرستاده شد، تا نیروهای خود را متمركز سازند و یك تربیتی نو آغاز كنند. گروه فرهنگی «هدف» ثمره این زحمات بود. مؤسسان گروه مصمم شدند افرادی در گروه پذیرفته شوند كه با منظور اساسی یعنی خدمت از راه تعلیم در تربیت و بی‌علاقگی به جنبه مادی، موافق باشند و از طرف اكثریت اعضای موجود شناخته شده باشند؛ لذا در سال 1320 اولین دبیرستان را دایر و در سال 1334 دومین دبیرستان و به همین منوال گروه فرهنگی هدف توسعه پیدا كرد به گونه‌ای كه در سال 1353 این گروه دارای 13 مدرسه و 15 هزار دانش‌آموز بود. حدود 12 سال از تشكیل گروه فرهنگی هدف گذشته بود كه مدارس ملی دیگری هم یكی پس از دیگری شروع به فعالیت كردند. پیرو این موفقیت‌ها استاد بیرشك همراه با گروهی از همفكران خود اقدام به تاسیس «انجمن ملی مدارس هماهنگ» كردند. هدف از تشكیل چنین انجمنی ارتقاء سطح معلومات دانش‌آموزان و تبادل تجربیات علمی و تعیین یك سلسله معیارها و استانداردهایی بود كه می‌بایست هر مدرسه‌ای كه بخواهد عضو این انجمن شود تلاش كند به این معیارها برسد و این راهی بود كه سرانجام موجبات ارتقاء سطح تعلیم و تربیت را موجب می‌شد.
 
از چپ: احمد مدنپور، هادی رهنما، عباس غفوری، احود بیرشک، حسن جم نژاد، احمد رضا قلی زاده، محمود رضایی هنجی
از چپ: احمد مدنپور، هادی رهنما، عباس غفوری، احمد بیرشک، حسن جم نژاد، احمد رضا قلی زاده، محمود رضایی هنجی
 
بنیان‌گذاری دانشنامه بزرگ فارسی
وی در سال ۱۳۷۰ بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی را بنان‌گذارد و تا سال ۱۳۷۷ ریاست آن را برعهده داشت. در این سال وی با دریافت لوح تقدیر ریاست جمهوری به عنوان استاد نمونه شناخته شد واز دانشگاه شهید بهشتی دکتری افتخاری ریاضیات دریافت کرد.
 
وی علاوه بر دانشنامه بزرگ فارسی، در تالیف دانشنامه ایرانیکا، فرهنگ کامل انگلیسی - فارسی تألیف عباس آریان‌پور و منوچهر آریان پور، فرهنگنامه کودکان و نوجوانان و دانشنامه ایران و اسلام، همکاری داشته‌است.
 
تصحیح تقویم ایرانی
تقویم دکتر بیرشک، برخلاف تقویم‌های پیشین از دوره‌های ۳۳ ساله (هفت دورهٔ ۴ ساله و یک دورهٔ ۵ ساله) تشکیل نشده، بلکه از دوره‌های ۲۸۲۰ ساله تشکیل شده‌است. هر دوره به زیردوره‌های ۱۲۸ یا ۱۳۲ ساله تقسیم می‌شود، که هرکدام از آن‌ها نیز به زیرزیردوره‌های ۲۹، ۳۳، یا ۳۷ ساله تقسیم می‌شوند که در هرکدام سال‌های مضرب ۴ غیر از آخرین‌شان کبیسه می‌باشد. هر سال ۱۲ ماه دارد که شش‌تای اول ۳۱، پنج‌تای بعد ۳۰، و ماه آخر بر حسب کبیسه بودن یا نبودن ۲۹ یا ۳۰ روز دارد.
 
استاد بیرشک، انسانی خود ساخته و پر تلاش بود که با تسلط خود بر زبان فرانسه و انگلیسی، علاوه بر تالیفاتی ارزشمند به صورت کتاب و مقاله، متونی را هم به فارسی ترجمه کرد و به چاپ رساند؛ از آن جمله برخی ازکتاب های جرج گاموف، مثل «یک، دو، سه بینهایت» و کتاب «سر گذشت علم» اثر جرج ساراتن که در آن زمان تقدیرنامه بهترین ترجمه سال را اخذ نمود. مجموعه آثار استاد بیرشک در «بیرشک‌نامه» بیش از یکصد و هجده اثر گزارش شده است.

تلاش چندین ساله استاد بیرشک، گاهشماری ایرانی را به مرتبه‌ای جهانی رساند و محاسبات و روش شناسی علمی ایشان کتابی بی نظیر در تطبیق سه گاهشماری میلادی، هجری قمری، و هجری شمسی پدید آورد. تحقیقات ایشان در شناساندن و تثبیت گاهشماری ایرانی در عرصه جهانی چنان بود که پروفسور «راین گولد»، تقویم‌شناس برجسته آمریکایی، در معتبرترین کتابی که در زمینه محاسبات تقویمی گاهشماری‌های مهم جهان منتشر شده است، گاهشماری ایرانی را «بینهایت دقیق» و دقت آن را «حیرت انگیز» عنوان و استاد بیرشک را برجسته‌ترین متخصص در این زمینه قلمداد می‌کند.

همانطور که اشاره شد، تاسیس «گروه فرهنگی هدف» از دیگر خدمات آن استاد فقید به فرهنگ کشور بود که پس از زحمات فراوان در سال 1327 نخستین دبیرستان این گروه افتتاح شد که در زمان خود از بالاترین سطح آموزشی و بهترین تجهیزات برخوردار بوده و شهرت بسزایی را بدست آورد. دکتر بیرشک، تلاش فراوانی برای رشد و ارتقاء گروه فرهنگی هدف انجام می‌داد، تا آنجاکه همواره حقوق معلمی خود را صرف سرمایه‌گذاری و توسعه این مرکز آموزشی می‌کرد.
 
این اقدامات و خدمات دیگرسبب شد تا دانشگاه شهید بهشتی به عنوان یک دانشگاه پیشرو، در سال 1377 مدرک دکتری افتخاری در ریاضیات را به این استاد اعطاء نماید و به دنبال آن کتابی به نام «بیرشک‌نامه» در تجلیل از تلاش‌ها و مقامات علمی وی، توسط این دانشگاه به چاپ رسید.
 
درگذشت
سرانجام در عصر روز چهارشنبه ۱۴ فروردین سال ۱۳۸۱ احمد بیرشک در سن ۹۵ سالگی چشم از جهان فروبست. وی در فروردین ۱۳۸۱ نشان دولتی درجه یک دانش را از دفتر ریاست جمهوری دریافت نمود.

آرا و گرایشهای خاص:
دیدگاه احمد بیرشك در خصوص تالیف و تدوین كتاب دیدگاهی است ساده و روان. او می‌گوید: «من علاقه‌مندم كه كتاب‌های خودآموز بنویسم تا جوان‌ها به مطالعه تشویق شوند. باید ساده نوشت، درست نوشت، جذاب نوشت. برای اینكه الگوی كتاب ساده را به مؤلفان نشان دهم خودم تصمیم گرفتم بخش اخترشناسی كتاب خودآموز فیزیك را بنویسم.» لازم به ذكر است كه احمد بیرشك از پایه‌گذاران آموزش نوین در ایران می‌باشد.

جوائز و نشانها:
كتاب "زندگینامه علمی دانشوران" ترجمه احمد بیرشك، در دوره پانزدهم كتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان كتاب سال برگزیده شد. وی در فروردین ۱۳۸۱ نشان دولتی درجه یك دانش را از دفتر ریاست جمهوری دریافت نمود.

چگونگی عرضه آثار:
بیرشك تاكنون بیش از 110 كتاب كه برخی از آنها با همكاری دیگران بوده تألیف و ترجمه كرده است.
 
آثار استاد احمد بی رشک: 
1. 38 جلد از مجموعه ریاضیات دبیرستانی هدف و مجموعه خرد
2. آثار اصلی ریاضیدان های بزرگ یونان
3. اصول مناظره مرایا: پرسپكتیو
4. اقتصاد آموزش و پرورش در عصر پهلوی
5. تاریخ مدارس
6. ترجمه رهبر علم نوشته ایزاك عاصم اوف
7. ترجمه سلطنت قباد و ظهور مزدك نوشته آرتور كریستین سن
8. ترجمه شناخت ژاپن نوشته جون لیو ینگستون و دیگران
9. ترجمه علم قدیم و تمدن جدید نوشته جورج ساتن
10. ترجمه علم و زندگی نوشته الس ورت س.اوبورن و دیگران
11. ترجمه فرض و اسطوره در فیزیك نظری نوشته هرمان باندی (این ترجمه با همكاری رضا منصوری می باشد.)
12. ترجمه فرهنگ علم نوشته ئی بی.اوواروف، آیزاكس / (این ترجمه با همكاری ابوالقاسم قلمسیاده انجام شده.)
13. ترجمه فرهنگ و اندیشه نو، نوشته الیور استالی براس، آلن بلوك
14. ترجمه فلسفه ریاضی نوشته استیفن سی.پاركر
15. ترجمه كتاب سرگذشت علم، نوشته جورج سارتن
16. ترجمه كتاب آموزش در جریان پیشرفت، نوشته پائولوفریره
17. ترجمه كتاب آموزش ستمدیدگان، نوشته پائولوفریره (این كتاب توسط احمد بیرشك و سیف الله داد ترجمه گردید.)
18. ترجمه كتاب آناباسیس، نوشته گزنفون
19. ترجمه كتاب آنیشتاین، نوشته جرمی برنشتاین
20. ترجمه كتاب پرسش و پاسخ از كتاب دانش (این كتاب توسط هادی خراسانی و احمد بیرشك ترجمه گردید.)
21. ترجمه كتاب پهلوان شیرافكن یا تاتارن تاراسكنی، نوشته آلفونس دوده
22. ترجمه كتاب تاریخ آفریقا، نوشته جی. كی. زربور (این كتاب توسط احمد بیرشك و مرتضی ثاقب ترجمه گردید.)
23. ترجمه كتاب جهان و اینشتاین، نوشته لینكلن بارنت
24. ترجمه كتاب جهان، تالیف جمعی از مؤلفان
25. ترجمه كتاب رهبر علم ، نوشته آیزاك آسیموف
26. ترجمه كتاب ریاضیات نوین ، نوشته سربرژمان ، رنه بزار
27. ترجمه كتاب سرگردان های زیر دریا، نوشته كاپیتان دانری، دكومانمان دیریان
28. ترجمه كتاب مردی كه طلا می سازد نوشته كنان دویل
29. ترجمه كتاب هایی كه دنیا را تغییر دادند، نوشته روبرت پژدونز
30. ترجمه كمون پاریس نوشته لئوتروتسكی
31. ترجمه میراث ایران نوشته سیزده تن از خاورشناسان
32. ترجمه هندسه لیاچفسكئی نوشته اسموگوژفسكی (ترجمه از روسی به انگلیسی و كیسین،ترجمه از انگلیسی به فارسی می باشد.)
33. ترجمه هندسه نااقلیدسی نوشته هارولداولف
34. ترجمه یك ،دو،سه بینهایت نوشته ژرژگاموف
35. جبر برای پنجم طبیعی
36. جبر برای سال پنجم ادبی
37. جبر برای سال چهارم طبیعی
38. جبر برای سال چهارم طبیعی (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
39. جبر برای سال دوم دبیرستان
40. جبر برای سال دوم دبیرستان ها (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
41. جبر برای سال دوم دبیرستان ها 
(تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
42. جبر برای سال سوم (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
43. جبر برای سال سوم دبیرستان ها (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
44. جبر سال پنجم دبیرستان ها شعبه ریاضی (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
45. جبر سال پنجم ریاضی (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
46. جبر سال چهارم ادبی (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
47. جبر سال چهارم دبیرستان های شعبه ریاضی (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
48. جبر سال چهارم ریاضی (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
49. جبر سال ششم ریاضی (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
50. جبر و مثلثات سال ششم دبیرستان های شعبه طبیعی (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
51. جدول های لگاریتم (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و ا . انواری صورت گرفته است.)
52. حساب آسان برای سال پنجم دبستان
53. حساب آسان برای سال ششم دبستان 
(تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و جهانگیر شمس آوری صورت گرفته است.)
54. حساب برای اول (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
55. حساب برای دوم دبیرستان ها (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
56. حساب برای سال اول دبیرستان ها (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
57. حساب برای سال اول و دوم دبیرستان ها (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
58. حساب برای سال دبیرستان ها (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
59. حساب برای سال دوم و سوم دبیرستان ها (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
60. حساب برای سال سوم (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
61. حساب برای سال سوم دبیرستان ها (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
62. حساب و دفترداری دوبل برای سال پنجم و ششم دبستان ها (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و دیگران صورت گرفته است.)
63. حساب و هندسه برای سال های پنجم و ششم (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك ، ا. انواری و ب . نحوی صورت گرفته است.)
64. خلاصه ریاضیات متوسطه (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و ا. انواری صورت گرفته است.)
65. دانشنامه خودآموز اختر شناسی
66. ریاضیات سال اول دانشگاه (تالیف این كتاب توسط احمد بیرشك و جهانگیر شمس آوری صورت گرفته است.)
67. زندگی نامه علمی دانشوران، به ویراستاری چارلز كولسترن گیلسپی
(ترجمه این كتاب زیرنظر احمد بیرشك صورت گرفته است. این كتاب در دوره چهاردهم كتاب سال جمهوری اسلامی ایران ،از طرف وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی و برگزیده شده است. آشنایی با كتاب: «زندگینامه علمی دانشوران»: زندگینامه علمی دانشوران؛ بودان دوبوالوران، پینل فیلیپ؛ زیرنظر احمد بیرشك؛ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی با همكاری بنیاد دانشنامه بزرگ اسلامی، 1375، 3ج.- زندگینامه علمی دانشوران مشتمل بر شرح حال، آثار و نظریه های علمی بیش از شش هزار دانشمند از سراسر جهان است كه با تلاش علمی و عملی خود به پیشرفت تمدن بشری خدمت كرده اند. این كتاب مرجع كه در پاسخ به نیاز محققان و دانش پژوهان تدوین شده، تاریخ نه چندان مختصر علم نیز به شمار می آید كه خواننده را با سیر علم در طول تمدن بشر آشنا می سازد و اطلاعات موثقی را درباره زندگی حرفه ای دانشمندان در دسترس دوستداران علم قرار می دهد. ترجمه این كتاب كه حاصل تلاش حداقل 54 نفر از مترجمان و ویراستاران برجسته ایران است، ترجمه ای است بی كم و كاست و خالی از حشو و زواید كه سعی شده در آن سبك و سیاق نویسنده اصلی حفظ شود. امتیاز خاص این كتاب، كتابشناسی جامعی است مركب از دو قسمت، كارهای اصلی و خواندنی های فرعی است كه اطلاعات كافی درباره آثار صاحب مقاله و آثار وابسته به او را در اختیار خواننده قرار می دهد. چاپ دقیق و بدون غلط، علامت گذاری دقیق برای تلفظ نام مكانها و افراد به زبان انگلیسی و عنوانهای فرعی قابل رؤیت در هر مقاله از ویژگیهای دیگر این كتاب است.)
68. زندگینامه برتراندارسل
69. قرآن چهار زبانه
70. كارنامه بزرگان ایران
71. كتاب درسی هندسه
72. گاهشماری ایرانی ، شاهكار دقت
73. گاهنامه تطبیقی سه هزار ساله، تطبیق تاریخ های ایرانی و هجری قمری و میلادی
74. متمم حساب برای سال چهارم
75. مثلثات برای سال پنجم دبیرستان
76. مثلثات برای سال پنجم شعبه ریاضی
77. مثلثات برای سال چهارم دبیرستان ها
78. مثلثات برای سال ششم ریاضی
79. مثلثات برای سال ششم ریاضی
80. مثلثات سال پنجم دبیرستان ها شعبه طبیعی
81. مثلثات سال پنجم ریاضی
82. مثلثات سال ششم دبیرستان ها شعبه ریاضی
83. مقاله اختر شناسی
84. مقاله تاریخ تمدن
85. مقاله تاریخ علم
86. مقاله خط فارسی
87. مقاله داستان
88. مقاله داستان نویسی
89. مقاله در زمینه آموزش و پرورش
90. مقاله ریاضیات
91. مقاله زندگی دانشوران و هنرمندان
92. مقاله زیست شناسی
93. مقاله سرگرمی های ریاضی
94. مقاله سفربه فضا
95. مقاله فرهنگ نویسی
96. مقاله فیزیك
97. مقاله گاهشماری
98. مقاله نقد دانشگاه
99. مقاله نقد قانون تربیت معلم
100. هندسه آسان برای سال پنجم دبستان
101. هندسه آسان برای سال چهارم دبستان
102. هندسه آسان برای سال سوم دبستان
103. هندسه آسان برای سال ششم دبستان
104. هندسه آموزش نظری سال اول
105. هندسه برای سال اول دبیرستان ها
106. هندسه برای سال اول دبیرستان ها
107. هندسه برای سال پنجم دبیرستان ها
108. هندسه برای سال پنجم ریاضی
109. هندسه برای سال چهارم ادبی
110. هندسه برای سال چهارم ادبی دبیرستان ها
111. هندسه برای سال چهارم دبیرستان ها
112. هندسه برای سال چهارم ریاضی
113. هندسه برای سال دوم دبیرستان
114. هندسه برای سال دوم دبیرستان ها
115. هندسه برای سال سوم دبیرستان ها
116. هندسه ترسیمی و رقومی برای سال ششم ریاضی
117. هندسه ترسیمی و رقومی برای سال ششم ریاضی
118. هندسه ترسیمی و هندسه رقومی
119. هندسه چهارم طبیعی
120. هندسه سال اول آموزش متوسطه عمومی علوم تجربی و ریاضی
121. هندسه سال پنجم ادبی و طبیعی
122. هندسه سال چهارم ریاضی
123. هندسه سال دوم دبیرستان
124. هندسه سال سوم
125. هندسه مسطحه برای سالهای 1و2 دبیرستان های دختران
126. هندسه و رسم برای سال اول دبیرستان ها
127. هندسه و رسم برای سال اول دبیرستان ها
128. هندسه و رسم برای سال دوم دبیرستان ها
129. هندسه و رسم برای سال سوم دبیرستان ها
130. هندسه و مخروطات برای سال ششم ریاضی

آی هوش: گنجینه دانستنی ها و معماهای هوش و ریاضی

نظراتی که درج می شود، صرفا نظرات شخصی افراد است و لزوماً منعکس کننده دیدگاه های آی هوش نمی باشد.
آی هوش: مرجع مفاهیم هوش و ریاضی و انواع تست هوش، معمای ریاضی و معمای شطرنج
 
در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان، رعایت برخی موارد ضروری است:
 
-- لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
-- آی هوش مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
-- آی هوش از انتشار نظراتی که در آنها رعایت ادب نشده باشد معذور است.
-- نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
 
 
 
 

نظر شما

پرطرفدارترین مطالب امروز

قواعد بخش پذیری بر اعداد  1 تا 20
زندگینامه ریاضیدانان: جان فوربز نش
سیستم عدد نویسی رومی
زندگینامه بزرگان ریاضی: هیپاتیا
زندگینامه بزرگان ریاضی: سرینیواسا رامانوجان
اتحادهای ریاضی
زندگینامه بزرگان ریاضی: پروفسور ابولقاسم غفاری
جادوی اعداد: عدد 142857
گفتگویی با مهندس احمد میرزاخانی، پدر مریم میرزاخانی