تاریخچه:
خانم دكتر گریس فرنالد1 كار خود را در مدرسه ای آغاز كرد كه در سال 1921 به عنوان مدرسه ضمیمه ی دانشگاه كالیفرنیا در لس آنجلس تاسیس شده بود و گروهی از اساتید و دانشجویان در آن به تحقیق و مطالعه درباره ی دانش آموزان با انواع اختلالات مشغول بودند. با آمدن خانم فرنالد دانش آموزان این مدرسه به تدریج از میان دانش آموزانی انتخاب شدند كه دارای هوش متوسط یا بالاتر بودند اما در یك یا چند زمینه ی درسی به ویژه خواندن و هجی كردن ناتوانی شدید داشتند. پس از سالها مطالعه خانم فرنالد در سال 1943 مقاله ی تحقیقی خود را كه بیانگر روش چند حسی او بود منتشر كرد.
گزارش شده است كه این روش در برخی از دانش آموزان بسیار موفق بوده است. دانش آموز حروف را ترسیم می كند (لامسه-جنبشی) به آنها نگاه می كند (دیداری) حروف را با صدای بلند می گوید (صوتی) و آن چه را می گوید می شنود (شنیداری) به این دلیل به این روش تكنیك2VAKT (دیداری، شنیداری، جنبشی، لامسه ای) نیز گفته می شود.
مراحل روش چند حسی فرنالد VAKT:
در این روش به كودكان داستانهای خاصی كه ویژه هر كدام از آنهاست گفته و آنقدر تكرار می شود كه آنرا خوب یاد بگیرند. بنابراین، دانش آموز دارای یك خزانه لغات انتخابی خواهد بود. در این روش كودكان لغت را می گویند، لغت نوشته شده را می بینند، روی آن با انگشت دست می كشند و آنرا ردیابی می كنند، لغت را با استفاده از حافظه خود می نویسند، دوباره لغت را می بینند و آن را با صدای بلند برای معلم خود می خوانند. این روش چهار مرحله را در یادگیری ایجاد می كند:
مرحله1ـ معلم لغت را روی تابلو یا كاغذ می نویسد، كودك با چشم لغت را ردیابی می كند، بعد آنرا با تماس نوك انگشتانش ردیابی می كند و هر قسمت از آن را ردیابی كرد می گوید. این كار آنقدر تكرار می شود تا كودك بتواند لغت را بدون نگاه كردن به اصل آن بنویسد. به عبارت دیگر، كودك به طور كامل و یكپارچه به لغت نگاه می كند، نام آنرا می گوید و بعد آنرا پاك می كند یا به كناری می گذارد و كودك آنرا با استفاده از حافظه اش می نویسد. در فرایند خواندن كلمات و عبارت ها حافظه بینایی آموزش می بیند. آنگاه كودك لغت را در متن داستانی كه از تجربیاتش گرفته شده، می نویسد. سرانجام داستان تایپ می شود و كودك داستان تایپ شده را می خواند.
مرحله2ـ هنگامی كودك به این مرحله می رسد كه دیگر نیازی به ردیابی لغات جدید ندارد. دراین مرحله دانش آموزان قادر هستند لغات را بوسیله ی خود لغات، هنگامیكه معلم آنها را می نویسد یاد بگیرند. آنها به نوشتن لغات با استفاده از حافظه و خواندن متن تایپ شده آنچه نوشته اند ادامه دهند.
مرحله3ـ در این مرحله دانش آموز لغات چاپی را اول برای خود تكرار می كند سپس آنها را می نویسد و بدین ترتیب آنها را یاد می گیرد. حالا كودك یاد گرفته مستقیماً از طریق لغات چاپ شده آنها را یاد بگیرد. بسیاری از كودكان سرانجام توانایی عطف توجه اجمالی به یك لغت، تكرار آن یك یا دو بار برای خودشان و سپس نوشتن آن بدون نگاه به مدل اصلی را پیدا می كنند. به عبارت دیگر آنها حافظه بینایی برای لغات را بهبود و تكامل بخشیده اند. در این مرحله كتابهایی به آنها معرفی می شود.
مرحله4ـ در این مرحله كودك قادر است لغات جدید را بخاطر شباهت آنها به لغاتی كه قبلا یاد گرفته شناسایی كند. حالا كودك به مرحله ی تعمیم لغات شناخته شده به لغات جدید رسیده است. معلم مواد خواندنی كافی برای كودك فراهم می كند تا او بتواند مفاهیم لازم برای باز شناسی لغات جدید را ایجاد كند، ایجاد و تكمیل یك خزانه ی لغت خواندن و درك و فهم معنی گروهای لغات هنگام خواندن هر متن جدید از ویژگیهای این مرحله هستند.
نكات قابل تأمل در این روش:
دکتر فرنالد ابراز می دارد كه قبل از شروع برنامه ترمیمی و آموزشی با استفاده از روش چند حسی، لازم است یك نكته اساسی و چند پیشنهاد مورد تو جه قرار گیرد.
نكته اساسی این كه دانش آموزان با اختلالات یادگیری در مدارس عادی شكست های متعددی را تجربه كرده اند، به همین سبب آنها دچار ضعف در اعتماد به نفس هستند. توجه به این نكته و تلاش در جبران آن با استفاده از روش «شرطی شدن مجدد مثبت» و رعایت پیشنهادات زیر موفقیت برنامه آموزشی چند حسی را بیشتر می سازد.
1ـ از جلب توجه كودك به شرایطی كه باعث تشدید هیجانات او می گردد پرهیز شود.
2ـ از به كار بردن روشهایی كه قبلا بر كودك آزمایش شده و فایده ای نداشته است امتناع گردد.
3ـ از ایجاد شرایطی كه در آن دانش آموز دچار دستپاچگی می گردد پرهیز شود.
4ـ از توجه مستقیم به ناتوانی كودك در انجام فعالیت ها جلوگیری شود.
5ـ كلمه و همچنین موضو ع داستان توسط كودك انتخاب شود، تا انگیزه یادگیری در او بیشتر شود.
6ـ تعقیب كلمه نوشته شده با انگشت بسیار ضروری است.
7ـ كودك باید در حالی كه كلمه را با انگشت خود تعقیب می كند و یا آن را می نویسد، آن را با صدای بلند تلفظ كند.
روش دکتر فرنالد از سال 1920 در مورد كودكان و بزرگسالانی كه هوش بهنجار دارند ولی دچار مشكلات حاد در یادگیری خواندن هستندبه كار رفته است. بسیاری از متخصصان از این روش با ایجاد تغیییراتی، نظیر حذف ردیابی در مرحله 1 استفاده كرده اند؛ استفاده از این روش در طول سالیان دراز ثابت كننده ی اعتبار آن برای بعضی كودكان است.