۲۲ اردیبهشت مصادف با روز تولد مریم میرزاخانی ریاضیدان فقید ایرانی، از سوی اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان و با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران، به عنوان روز جهانی زن در ریاضیات نامگذاری شده است؛ زنی که برای اولین بار در تاریخ، جایزه فیلدز ریاضیات را از آن خود کرد، او با گرفتن این جایزه راه را برای همه زنان جهان برای موفقیت در ریاضیات هموار کرد.
مریم میرزاخانی مدرک لیسانس خود را از دانشگاه شریف گرفت. سپس به طور مستقیم در مقطع دکتری از دانشگاه هاروارد پذیرش گرفت و در سال ۲۰۰۵ از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد.
مریم در سال ۲۰۰۸ و در سن ۳۱ سالگی عنوان استاد تمامی دانشگاه استنفورد، یکی از سه دانشگاه برتر جهان را به دست آورد. میرزاخانی و همکارانش سال‌ها روی اثبات تئوری‌ای کار کردند و این تئوری آن قدر قوی بود که ریاضیدانان به آن لقب تئوری چوب جادویی دادند. تلاش‌های او در نهایت منجر به دریافت جایزه فلیدز شد. او در سال ۱۳۹۶ در سن ۴۰ سالگی بر اثر سرطان سینه از دنیا رفت.
پروفسور امیدعلی شهنی‌کرم‌زاده، استادتمام بازنشسته دانشگاه شهید چمران اهواز (جندی شاپور) و عضو انجمن ریاضی آمریکا، ژاپن و انگلیس، سرپرست تیم المپیاد علمی دانش‌آموزان ایرانی در دو دوره المپیاد جهانی ریاضی هنگ‌کنگ ۱۹۹۴ و کانادا ۱۹۹۵ بوده است؛ المپیادی که در هر دو دوره آن مریم میرزاخانی و رویا بهشتی به عنوان اولین دختران حاضر در المپیاد درخشیدند.
پروفسور کرم‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا اینگونه اظهار می‌کند:
حضور دختران ایران در المپیاد ریاضی برای اولین بار بعد از سال‌ها
در المپیاد هنگ کنگ ۱۹۹۴ و کانادا ۱۹۹۵ به همزاه دکتر رضوی استاد دانشگاه کرمان سرپرست تیم بودم. مریم میرزاخانی به همراه رویا بهشتی ۱۶ یا ۱۷ ساله بودند و پس از سال‌ها اولین بار بود که همراه تیم المپیاد ایران، دو دختر نیز حضور داشتند. هر دوی این دانش‌آموزان بچه‌های باسواد، مستعد و موفق بودند و البته همکلاسی بودند.
مریم در خاطراتش هم گفته بود که قصد داشت نویسنده شود و دنبال ریاضی نبود اما بعدها در المپیاد شرکت کرد و علاقه‌مند شد و بعدها هم خیلی موفق شد.
نجات از حادثه اتوبوس دانشجویان
در بیست و دومین دوره مسابقات دانشجویی سال ۱۳۷۶ که در دانشگاه اهواز برگزار شده بود مریم همراه با بقیه هم‌کلاسی‌هایش از دانشگاه شریف شرکت کرده بود که متاسفانه در بازگشت به تهران، اتوبوس آنها به دره سقوط کرد و مریم هم جزو مصدمان بود که خوشبختانه نجات پیدا کرد اما متاسفانه چند دانشجوی دیگر از بهترین‌های مملکت که دست‌کمی از مریم نداشتند، جان خود را در آن حادثه از دست دادند.
به هر حال در آن سال‌ها، تجربه اولین حضور و ورود دو دختر در تیم المپیاد شش نفره ریاضی و کامپیوتر در هنگ کنگ ۱۹۹۴ با حضور رویا بهشتی و مریم میرزاخانی بود. سال بعد نیز مریم میرزاخانی حضور داشت که در هر دو مسابقه، هم هنگ کنگ و هم کانادا مدال طلا گرفت اما در المپیاد کانادا امتیاز کامل را کسب کرده بود. این نقطه شروع خوبی برای مریم و همه دختران بود که نشان بدهند دست‌کمی از مردان ندارند.
مریم، نقطه شروع بود
در گذشته و در تاریخ ما خانم‌ها بسیار تاثیرگذارتر بوده‌اند. در جریان ریاضی در کشورهای دیگر از جمله کشورهای غربی به گونه‌ای وانمود کرده بودند که زنان ضعیف‌تر هستند اما این گونه نبود و مریم میرزاخانی در المپیاد آن را نشان داد و بعدها هم اولین زنی بود که در تاریخ جهان، جایزه فیلدز ریاضی را به دست آورد. مریم، نقطه شروع بود.
مریم با جایزه فیلدز انگیزه‌ای جهانی برای تمام زنان نه تنها در ایران بلکه در همه دنیا ایجاد کرد که بدانند زنان با مردان مساوی هستند؛ در همه زمینه‌ها و به ویژه ریاضی. مریم این عرف اشتباه که همه برندگان فیلدز مرد بودند را شکست.
خانم‌ها و دختران نباید از مریم میرزاخانی بت بسازند بلکه باید روش او را دنبال کنند. نباید فکر کنند مریم استثنائی بود یا قدرت ماوراء الطبیعه داشت، او خیلی معمولی بود و اوایل دوست داشت نویسنده شود، پرکار بود و علاقه داشت و بالاخره موفق شد.
دختران بدانند که اگر به چیزی علاقه دارند و کار کنند موفق می‌شوند و هیچ چیزی از مردان کم ندارند. در غرب ۱۱۵ سال پیش، به یکی از بزرگترین زنان ریاضی دنیا در آلمان به نام امی نوتر (Emmy Noether) اجازه ورود دانشگاه داده نشد تا بتواند در کنار مردان بنشیند اما بعد همان غرب، آزادی را به طور مساوی بین مرد و زن تقسیم کرد. ما هم باید بگوییم که خانم‌ها باید تلاش کنند تا موفقیت را به دست بیاورند.