اگرچه سال‌ها هوش برای ما، به معنی توانایی‌های شناختی بود اما این روزها عناوین دیگری برای هوش مطرح می‌شود که شاید چندان با آنها آشنا نباشید. هوش هیجانی که تا امروز جدیدترین مقوله هوش در گفتگوهای ما بود، حالا جایش را به یک رقیب تازه تر داده: هوش اخلاقی. هوشی که باید از بچگی، حواستان به پرورش آن باشد تا فرزندتان در بزرگسالی، فردی سالم تر، اخلاقی تر و سازگارتر باشد.
هوش اخلاقی یعنی این که ما بتوانیم درست را از نادرست تشخیص دهیم؛ یعنی اعتقادات محکم اخلاقی داشته باشیم و بر اساس این اعتقادات عمل کنیم. در واقع توانایی تشخیص درست از نادرست با این هوش معنا می‌شود و همه ما می‌دانیم که این آرزوی هر پدر و مادری است که فرزندش درست و نادرست را از هم تشخیص دهد! کودکانی که هوش اخلاقی رشد نیافته‌ای دارند، وجدان متزلزل‌تری خواهند داشت، نمی‌توانند جلوی هوس‌ها و امیالشان را بگیرند و در روابط اجتماعی ناموفق خواهند بود. در مقابل، کودکی که هوش اخلاقی بالاتری دارد، می‌تواند با دیگران همدلی و همدردی کند. احساسات آنها را بشناسد و به دیگران کمک کند. او با وجدان‌تر است و در عین حال می‌تواند خویشتندارانه تر رفتار کند. یعنی قبل از هر عملی فکر می‌کند و بعد تصمیم می‌گیرد. کودکانی که هوش اخلاقی بالاتری دارند، بیشتر به دیگران احترام می‌گذارند و حقوق و احساسات آنها را در نظر می‌گیرند. در نتیجه مهربان تر هستند و صبورانه تر رفتار می‌کنند و مهم تر از همه این‌ها، افراد منصفی خواهند بود.
اما چطور باید کودکی با هوش اخلاقی بالا تربیت کنید؟
الگوی خوبی برای او باشید. همیشه با همسرتان مودبانه رفتار کنید و سعی کنید احساسات دیگران را درک کرده و به نظرات اطرافیان احترام بگذارید. به والدینتان احترام بگذارید و با لحن مناسب با آنان صحبت کنید.
با فرزندتان درباره اخلاقیات صحبت کنید. وقتی فرزندتان چیزی می‌گوید که مخالف ارزش‌های شماست، واکنش سریع نشان ندهید، برایش مساله را باز کنید و دلیل بیاورید.
برای فرزندتان کتاب‌هایی درباره ارزش‌های اخلاقی و نتایج آن بخوانید. او را تشویق کنید با مستمندان و آسیب دیدگان مهربان و بخشنده باشد و فکر کند چگونه می‌تواند آنان را یاری کند.
به او یاد دهید که مسئولیت کارهایش را بپذیرد و به جای دفاع از او، وی را با پیامد‌های کارهایش رو به رو کنید.
برای فرزندتان وقت بگذارید. به او یادآوری کنید چگونه با ادب باشد و هرگز تصور نکنید خودش راه و رسم ادب را می‌داند و نیاز به تذکر نیست. کلمات مودبانه اصلی را به وی یاد بدهید. کلماتی مانند «خواهش می‌کنم»، «متشکرم»، «ببخشید»، «معذرت می‌خواهم»، «اجازه دارم» و «لطفا» را به فرزندتان یاد بدهید. به فرزندتان کمک کنید درباره نتایج عملش فکر کند و سپس با او همراه شوید تصمیم‌های درست بگیرد.