سخنرانی عضو آکادمی سلطنتی علوم در جشن اعطای نوبل اقتصاد؛ ۱۹۶۹
در ۴۰ سال اخیر، علم اقتصاد روند توسعه و رشد بسیار سریعی در ایجاد ویژگی های ریاضی و تعریف آماری موضوعات اقتصادی داشته است.
برای توضیح فرآیندهای پیچیده اقتصادی مانند رشد اقتصادی، چرخه های ادواری و بازتوزیع منابع اقتصادی برای اهداف متفاوت، تحلیل های علمی خوبی در این زمینه انجام شده است. در ساحت اقتصاد، ترکیبی از ارتباطات داخلی سیستماتیک وجود دارد که برای آنها می توان یک الگوی کم و بیش تکرارپذیر با قاعده ایجاد کرد که در آن اتفاقات تاریخی نادر و شکست هایی نیز وجود دارد. برای یک فرد ناوارد، جست و جوی قاعده ای برای توسعه اقتصادی بین این فرآیندهای پیچیده تغییر و به کاربستن تکنیک های ریاضی و تحلیل های آماری برای این منظور تا حدی بدون ملاحظه و بی باکانه به نظر می رسد. به هر حال، مشخص شده است که تلاش های اقتصاددانان برای ساختن مدل های ریاضی مربوط به ارتباطات استراتژیک اقتصادی و سپس تعیین این مدل ها به صورت کمی با استفاده از آنالیزهای سری زمانی موفقیت آمیز بوده اند. همین حوزه های تحقیقات اقتصادی، یعنی اقتصاد ریاضی و اقتصادسنجی است که باعث توسعه این رشته در دهه اخیر بوده است. بنابراین کاملا طبیعی است که جایزه بانک سوئد در زمینه اقتصاد به یاد آلفرد نوبل، برای اولین بار به دو نفر از پیشگامان این زمینه از تحقیقات اقتصادی یعنی رگنر فریش نروژی و یان تین برگن هلندی اعطا شود.
از اواخر قرن بیستم میلادی پروفسور راگنار فریش (Ragnar Frisch) و پروفسور یان تین برگن (Jan Tinbergen) در حوزه مشابهی از علوم اقتصادی فعالیت می کردند. هدف آنها این بود که از رویکرد دقیق و متقن ریاضیات در تئوری اقتصاد وام گیرند و آن را به نحوی ارائه دهند که تعریف تجربی وآزمون فرضیه های آماری را امکان پذیر نماید. یکی از اهداف اصلی آنها این بوده که فرم ادبی و مبهم اقتصاد را دور بیندازند. به عنوان مثال در کارهای فریش و تین برگن تلاش شده است که دلایل بی اساس برای چرخه های اقتصادی و تمرکز بر زنجیره های ساده علت و معلول کنار گذاشته شده و در عوض سیستمی ریاضی ابداع شود که روابط متقابل بین متغیرهای اقتصادی را به خوبی تبیین کند.
اجازه بدهید برای مثال به تحقیقات پیشگامانه پروفسور فریش در اوائل دهه ۳۰ برای ارائه یک فرمول بندی پویا از تئوری چرخه ها اشاره کنم. او نشان داد که چگونه یک سیستم دینامیکی با معادلات دیفرانسیل برای سرمایه گذاری و هزینه های مصرفی با محدودیت های مالی مشخص، یک موج میرا با طول ۴ و ۸ سال ایجاد کرده است. همچنین نشان داد زمانی که سیستم در معرض اختلالات تصادفی قرار گیرد، چگونه چنین حرکت های موجی ناهموار و مداوم می شوند. پروفسور فریش در ساختن مدل های ریاضی از زمان خود جلوتر بود و از این نظر جانشینان بسیاری دارد. او همچنین نقش برجسته ای در ایجاد روش های آماری برای آزمون فرضیه ها دارد.
پروفسور تین برگن همواره دغدغه ترکیب و تقابل تئوری های دینامیکی اقتصادی با کاربردهای آماری را داشت. یکی از تحقیقات پیشرو ایشان در این رشته، مطالعه اقتصادسنجی پیرامون چرخه های کسب و کار آمریکا است. یکی از اهداف مهم این تحقیقات این بود که با تعیین اهمیت عوامل مختلف به صورت کمی، ارزش تبیینی تئوری های موجود درباره چرخه های کسب و کار را به آزمون بگذارد.
او یک سیستم اقتصادسنجی شامل حدود ۵۰ معادله ایجاد کرد و واکنش ضرایب و تقدم و تاخرها را با استفاده از تحلیل های آماری تعیین کرد. کارهای پیشگامانه او نقش مهمی در پیشرفت روش ها در تحقیقات بعدی داشته است.
بسیار طبیعی است که فعالیت های پروفسور فریش و تین برگن با کمک تحلیل های اقتصاد کلان منجر به شکل گیری سیاست هایی برای ثبات و برنامه ریزی های اقتصادی بلندمدت شد. هر دوی این بزرگواران تحلیل های بنیادینی بر پایه های تئوریک تصمیم گیری عقلایی در حوزه سیاست گذاری اقتصادی داشته اند. در اواخر دهه ۳۰ فریش به ارائه ایده های جدیدش برای سیستم تفصیلی حساب های ملی نروژ پرداخت که در سطح ملی، پشتیبانی برای برنامه ریزی عقلایی در سیاست گذاری اقتصادی این کشور است.
همچنین ساختار حساب های ملی سوئد و بودجه عمومی این کشور از میانه های دهه ۴۰ ریشه در فعالیت های پیشگامانه پروفسور فریش در موسسه اقتصادی اجتماعی اسلو دارد. پروفسور تین برگن با استفاده از تئوری های پیشنهاد شده توسط فریش یک سیستم ساده شده برای سیاست گذاری اقتصادی ایجاد کرد که در هلند پیاده شد. تین برگن سیاست های اقتصادی دولت را در یک مدل سیستم اقتصادی با متغیرها و معادله های هم تعداد دخیل ساخت. در صورت بندی ایشان از یک سیستم معین، تعداد اهداف و ابزارهای اقتصادی دولت باید یکسان باشد. پروفسور تین برگن به عنوان سرپرست دفتر مرکزی برنامه ریزی در لاهه به همراه همکارانش یک مدل اقتصادسنجی ایجاد کرد که به برنامه ریزی اقتصادی و پیش بینی در اقتصاد هلند می پردازد. طی ۱۰ سال گذشته، پروفسور تین برگن و فریش خود را وقف سیاست های اقتصادی بلندمدت و برنامه ریزی با تاکید بر مشکلات کشورهای در حال توسعه کرده اند و هر دو به عنوان مشاور در کشورهای مختلف فعالیت کرده اند. به عنوان مثال پروفسور تین برگن با ایجاد سیستم اولویت بندی در سرمایه گذاری و استفاده از قیمت سایه ای و پروفسور فریش با ایجاد مدل های تصمیم گیری برای برنامه ریزی اقتصادی و روش های برنامه نویسی با استفاده از تکنیک های کامپیوتری مدرن در توسعه مدل های برنامه ریزی بلند مدت نقش داشته اند.
پروفسور فریش (به دلیل بیماری اینجا حضور ندارند) و پروفسور تین برگن:
شما در توسعه اقتصاد به عنوان یک علم ریاضی محور و کمی پیشرو هستید. نقش شما در ایجاد پایه و اساس عقلایی برای سیاست گذاری و برنامه ریزی اقتصادی با بهره گیری از تئوری های توسعه یافته و تحلیل های آماری باعث ایجاد پیشرفت های اساسی در این رشته شده است. شما در حال حاضر به شدت مشغول انجام تحقیقاتی هستید تا به کشورهای فقیر جهان یاری برسانید.
این افتخاری بزرگ برای من است که تبریکات آکادمی سلطنتی علوم سوئد را به شما ابلاغ کرده و از شما درخواست کنم که جایزه نوبل اقتصاد سال ۱۹۶۹را از دست اعلی حضرت پادشاه دریافت نمایید.