در گفتگو با دکتر منیره بیگربیگی
رشد و پرورش خلاقیت در کودکان یکی از ضروری ترین کارهایی است که باید مورد توجه والدین و مسوولان قرار گیرد. کودکان آینده سازان فردای جامعه هستند و والدین موظفند با برنامه ریزی مناسب خلاقیت و پرورش هوش را در کودکان تقویت کنند، زیرا علاوه بر تأثیر مستقیم در زندگی آنان، در آینده فردای جامعه نیز نقش مهمی خواهد داشت.
آنچه همگان بر آن اذعان دارند این است که ریشه شکلگیری خلاقیت، در تربیت صحیح فرزند است و اصلی ترین و مهمتمرین وظیفه هر پدر و مادری تربیت درست فرزندان به عنوان ارزشمندترین کار است و اگر این مهم در کنار تربیت درست مذهبی باشد موجب سعادت دنیا و آخرت کودکان و آینده سازان کشور می شود.
کارشناسان لوازمی چون کتاب، موسیقی، داستان گویی والدین، فضا سازی مناسب برای ایجاد تخیل در کودکان، قبول عادات عجیب در کودکان، قبول دوستان تخیلی فرزندان و تعیین محدودیت های نسبی را از جمله عوامل مؤثر در پرورش خلاقیت کودکان می دانند. ایجاد خلاقیت در کودکان به آنان کمک می کند که مشکلات خود را آسان تر حل کنند وهمچنین با ذهن بازتری از چالش های پیش رو در زندگی با موفقیت عبور کنند. خوشبختانه با افزایش روزافزون تحصیلات مادران و پدران و طی مدارج دانشگاهی امروزه فرزندان بس بهتر از گذشته مورد محبت و تربیت صحیح قرار دارند و این مهم رشد تربیتی بیشتر کودکان را حاصل کرده است.
نکته قابل توجهی که والدین باید به آن اهمیت دهند، دور کردن کودکانشان از وسایل الکترونیک است، زیرا ذهن کودک را از خیال پردازی دور می کند وهمچنین مانع از فعالیت قوه تخیل آنان می گردد. دکتر منیره بیگربیگی ادامه داد: گرچه استفاده از وسایل الکترونیک مانند تماشای تلویزیون و بازی با موبایل می تواند کودکان را بدون تحرک سرگرم کند، اما می تواند موجب کاهش خلاقیت ذهنی و ایجاد تأثیرات منفی در آنان شود و به نوعی کودکان را از هر گونه تصویرسازی و خیال پردازی دور کند.
یکی از ضروری ترین کارها برای رشد فکر، هوش و خلاقیت کودک، کتاب است و والدین در خرید کتاب برای کودک خود بهتر است کتابهایی را که دارای ابعاد بزرگ و تصاویر رنگی بسیار جذاب است را انتخاب کنند، زیرا کودکان تا شش سالگی به نوشته های کتاب اهمیتی نمی دهند وهمه حواس خود را به تصاویر کتاب متمرکز می کنند.
در مراحل رشد، بسیار طبیعی است که کودکان دوستان تخیلی و خیالی داشته باشد و این گونه کودکان رفتار اجتماعی بهتر وهراس اجتماعی کمتری دارند و همراهی پدر و مادر با کودک خود در این راستا بسیار ضروری است. وی به تمامی والدین هشدار داد کودکان زیر دو سال نباید پای تلویزیون بنشینند و کودکان بالای دوسال نیز حداکثر 30 دقیقه اجازه تماشای تلویزیون را دارند، زیرا بیشتر از این زمان قوه تخیل و حس خلاقیت های کودکان را کمرنگ می کند.
خنداندن کودکان در هر روز حداقل به مدت ده دقیقه برای پرورش خلاقیت آنان نیز بسیار مفید بوده و همچنین گذاشتن زمان مشخص برای بازی و شاد کردن کودک، والدین را در این مهم یاری می دهد. وی تربیت صحیح کودکان را مهمترین وظیفه والدین دانست و گفت: کتاب خواندن، عزت نفس، توجه و اهمیت دادن به کودکان، مقایسه نکردن کودک با دیگران، ایجاد لحظات خاطره انگیز، پرهیز از امر و نهی و ایجاد فضای امن برای آزاد گذاشتن کودکان برای بازی و .. از جملات نکات مهم در پرورش خلاقیت در کودکان است.
توجه و گوش فرادادن به حرف های کودکان از سوی والدین بسیار مهم است و نکته قابل توجه آن است که والدین نباید تصور کنند که کودکان بین توجه کردن و نقش بازی کردن والدین تفاوت قائل نمی شوند، بلکه آنان از این موضوع به خوبی آگاه هستند. مقایسه کردن نه فقط برای کودکان که برای بزرگسالان نیز قابل تحمل نیست و موجب ناراحتی می شود، چون افراد منحصر به فرد هستند و استعداد و داشته هایشان نباید با یکدیگر مقایسه شود.
به وجود آوردن لحظات خاطره انگیز برای کودکان از سوی والدین و داشتن روابط احساسی و عاطفی با آنان و نوازش کودک توسط والدین و به خصوص مادر فقط به دوران کودکی محدود نمیشود و نیاز به محبت در تمامی سنین وجود دارد.
والدین از امر و نهی کردن به کودکان بپرهیزند، زیرا امر و نهی موجب از بین بردن خلاقیت در کودکان می شود و به جای آن والدین در پی اندیشیدن تمهیداتی در ایجاد فضای امن باشند و نگران فعالیت های کودک نباشند تا کودک بتواند به راحتی بازی های بچگانه خود را انجام دهد.
* چشم در چشم فرزندانتان بیاندازید تا باهوش تر شوند
دکتر بیگربیگی افزود: نگاه کردن به چشمان کودک نقش مهمی در رشد هوش کودک دارد و در صورتی که والدین تا شش هفتگی کودک تا فاصله ۵/17سانتی متری به طور مستقیم به چشمان کودک نگاه کنند، ارتباط مغزی کودک بهتر شکل می گیرد و تبدیل به الگوهای تشخیصی می شود و کودک با این نگاه ها می تواند چیزهایی که در اطراف او وجود دارد را تشخیص دهد.
بخشی از هوش وراثتی است و پایه هوش در افراد ثابت است، ولی هوش افراد کاملا تثبیت شده نیست، زیرا هوش دارای چند بعد است و نگاه کردن در چشمان کودک بیش از هر چیز هوش منطقی را تحت تاثیر قرار می دهد، مثلا هنگام تماشای تلویزیون مانند نگاه چشم در چشم رابطه دوطرفه ایجاد نمی شود و به همین دلیل تلویزیون تماشا کردن از این لحاظ کمک چندانی به کودک نمی کند.
گرچه هنوز هستند بسیاری مادران که از تربیت نوین بی بهره هستند، ولی ضرورت آگاهی والدین از تحولات نوین تربیتی امری اجتناب ناپذیر است. یکی از مهمترین و موثرترین دوران زندگی آدمی بی شک دوران کودکی است، دورانی که در آن شخصیت فرد پایه ریزی شده و شکل می گیرد، این روش ها راهکارهایی را برای والدین فراهم می آورد تا بتوانند رشد شناختی کودکان خود را ارتقاء داده و تحقق این امر بی شک نیازمند صبر و حوصله است.